مقايسه تطبيقي شاخص‌هاي سلامت و رتبه‌بندي بانك‌ها (پيشنهادهايي براي نظام بانكي ايران)

Comparison of Banks Soundness Indicators and Banks Rating (Suggestions for Iran s Banking System)

ثبات و سلامت سيستم بانكي به لحاظ ايجاد يك نظام پولي پايدار و تداوم اعتماد جامعه از اهميت زيادي برخوردار است و عدم‌ثبات در عملكرد مالي بانك‌ها پيامدهاي مالي و اجتماعي قابل‌توجهي ايجاد خواهد كرد. به همين دليل نهادهاي نظارتي نظير بانك‌مركزي و دولت‌ها تلاش مي‌كنند با رصد فعاليت‌هاي بانك‌ها مانع از اخلال فعاليت‌هاي آنها شوند. يكي از اساسي‌ترين راهبردهاي اعمال نظارت بر نظام بانكي، ارزيابي سلامت و رتبه‌بندي بانك‌ها است لذا تدوين يك الگــــوي جامع و كامل براي ارزيابي عملكرد بانك‎‌ها ضروري به‌نظـر‌مي‌رسد. اهميت موضوع سلامت بانك‌ها و نظام بانكي و تدوين شاخص‌هاي موردنياز به صراحت در قوانين بالادستي (قانون جديد بانك‌مركزي، لايحه برنامه هفتم توسعه، سند تحول دولت مردمي و قانون جامع بانكداري جمهوري اسلامي ايران) نيز مورد توجه و تاكيد قرارگرفته است. در اين راستا با توجه به تكاليف قانوني بانك مركزي و از آنجا كه براي نظارت بر سلامت بانك‌ها نياز به شاخص‌هايي است كه با استفاده از آنها سلامت هر بانك و احتمال ورشكستگي آن بررسي و پيش‌بيني شود، لازم است كه اين نهاد در جهت شناسايي، تدوين و به‌كارگيري شاخص‌هاي موردنياز اقدام نمايد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه كاستي‌هاي قابل توجهي در ارائه شاخص‌هاي با اهميت كه به طور واقعي و دقيق نشان‌دهنده ميزان ثبات و سلامت بانك‌ها و پيش‌بيني‌كننده احتمال شكست بانك‌ها باشد، وجود دارد. در اين پژوهش تلاش شده است با بررسي مدل‌ها و شاخص‌هاي معتبر سنجش سلامت مورد استفاده در كشورهاي مختلف و روش‌ها و معيارهاي رتبه‌بندي مؤسسات رتبه‌بندي بين‌المللي و مقايسه آنها، شاخص‌هاي سلامت بانكي به‌صورت كامل معرفي شود. با مطالعه، بررسي و مقايسه انواع شاخص‌هاي سلامت بانكي، ملاحظه شد كه برخي از شاخص‌هايي كه تاكنون مورد توجه نبوده‌اند، مي‌توانند توسط بانك مركزي ايران به‌عنوان نهاد ناظر، در جهت بررسي سلامت و ثبات بانك‌ها و مؤسسات اعتباري و رتبه‌بندي آنها مورد استفاده قرار گيرند؛ لذا در راستاي تكامل و بهبود شاخص‌هاي مورد استفاده توسط بانك مركزي پيشنهاداتي ارائه گرديد.

The stability and soundness of the banking system is very important in terms of creating a stable monetary system and maintaining the trust of the society. For this reason, supervisory institutions such as the central bank and governments try to prevent the disruption of banks activities by monitoring their activities. One of the most basic strategies for monitoring the banking system is to evaluate the soundness and rating of banks, so it seems necessary to develop a comprehensive and complete model to evaluate the performance of banks. The importance of the issue of the soundness of banks and the banking system and the compilation of the necessary indicators explicitly in the upstream laws has also been emphasized. In this regard, according to the legal duties of the central bank and since in order to monitor the soundness of banks, there is a need for indicators that can be used to check and predict the soundness of each bank and the probability of its bankruptcy, it is necessary for this institution to identify, compile and apply the required indicators. Investigations show that there are significant deficiencies in providing important indicators that truly and accurately indicate the level of stability and soundness of banks and predict the probability of bank failure. In this research, an attempt has been made to fully introduce banking soundness indicators by examining valid soundness measurement models and indicators used in different countries and the rating methods and criteria of international rating institutions and comparing them. By studying, examining and comparing various banking soundness indicators, it was observed that some indicators that have not been paid attention to so far can be used by the Central Bank of Iran as a supervisory body to check the soundness and stability of banks and credit institutions and their rating. Therefore, in line with the evolution and improvement of the indicators used by the central bank, some suggestions were presented.