بررسي علل بروز تورم در اقتصاد ايران؛ با تأكيد بر تحليل بلندمدت و كوتاه‌مدت

An Analysis of the Causes of Inflation in Iran s Economy, Long-Term and Short-Term View

كنترل تورم مزمن در اقتصاد ايران به واسطه آثار و پيامدهاي عديده اقتصادي و اجتماعي نظير افزايش نااطميناني و بي‌ثباتي در اقتصاد، افزايش فقر و نابرابري، كاهش انگيزه‌‌هاي سرمايه‌گذاري‌ بلندمدت، تشويق فعاليت‌هاي سوداگرانه و كاهش سطح رفاه عمومي، به يكي از مهم‌ترين اولويت‌هاي فضاي سياستي كشور، مبدل گشته است. در اين زمينه، شناسايي عوامل تأثيرگذار بر بروز تورم در كشور و اتخاذ راه‌كار سياستي بايسته، حائز اهميت فراوان است. به اين ترتيب، در مطالعه حاضر، با استناد به مباني نظري تحقيق در دسته‌بندي ريشه‌هاي شكل‌گيري تورم در قالب سه گروه عوامل سمت تقاضا، سمت عرضه و ساختاري، به بررسي ارتباط ميان متغيرهايي مرتبط با هر سه گروه يادشده با متغير تورم در ايران پرداخته شده است. براي اين منظور، رابطه بلندمدت ميان متغيرهاي مورد نظر، با استفاده از روش FMOLS در بازه زماني 1370 تا 1400 مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج حاكي از اثر معكوس تغييرات محصول ناخالص داخلي و وقفه اول آن، مخارج نهايي دولت و وقفه صادرات نفت و گاز و اثر مستقيم حجم نقدينگي، نرخ ارز، نرخ تورم كالاي وارداتي و تورم انتظاري مي‌باشد. همچنين بررسي رفتار متغيرها در دهه 1390، مؤيد همبستگي مثبت و معنادار ميان نرخ ارز و رشد نقدينگي با نرخ تورم است. همچنين آزمون عليت در ارتباط با رشد نقدينگي، تورم را به عنوان علت رشد نقدينگي اقتصاد در يك دهه اخير، معرفي ‌مي‌كند. اين موضوع، اهميت بازنگري در سياست‌هاي ضدتورمي و تمركز بيشتر بر عوامل سمت عرضه را به منظور كاهش بي‌ثباتي‌هاي اقتصاد و تقويت بنيه توليد ملي، برجسته مي‌نمايد.

Chronic inflation in Iran s economy has become one of the most important priorities in the country s political environment, due to its many economic and social effects and consequences, such as increasing uncertainty and instability in the economy, increasing poverty and inequality, reducing long-term investment incentives, encouraging speculative activities and reducing the level of general welfare. Therefore, it is very important to identify the factors affecting inflation in the country and provide a suitable political solution. In this article, the relationship between the variables of all three classification of inflation including Demand Pull, Cost Push and structural inflation in Iran has been investigated. For this purpose, the long-term relationship between the effective variables has been investigated using the FMOLS method during 1991 to 2022. The results indicate the inverse effect of changes in GDP and its lag, final government expenditures and oil and gas exports by lag and the direct effect of M2, exchange rate, inflation rate of imported goods and expected inflation. Also, the investigation of the behavior of the variables in the previous decade, confirms the positive and significant correlation between the exchange rate and the liquidity growth with the inflation rate. The results of the Granger causality test, show that inflation was the reason for the growth of the economy s liquidity in the last decade. This highlights the importance of reviewing anti-inflationary policies and focusing more on supply side factors in order to reduce the instability of the economy and strengthen the national production.