بررسي عوامل اجتماعي مؤثر بر عرفي شدن دين (مورد مطالعه: مردم شهر گناباد)

اين تحقيق با رويكرد كمّي، به روش پيمايشي و با استفاده از ابزار پرسشنامه به مطالعه ي ميزان عرفي‌شدن و برخي عوامل اجتماعي مؤثر بر آن پرداخته است. جامعه ي آماري تحقيق، تمامي شهروندان 15 تا 65 سال ساكن شهر گناباد را شامل مي گردد كه از ميان آن ها 382 نفر به شيوه ي نمونه‌گيريِ خوشه‌ايِ چندمرحله‌اي و با استفاده از فرمولِ كوكران به عنوان نمونه ي مورد بررسي انتخاب شدند. چارچوب نظري پژوهش، تلفيقي از نظريه ‌ ‌هاي كارل دابلر و برايان ويلسون است. عرفي شدن، متغير وابسته‌ ي اين تحقيق است و متغيرهاي مستقل نيز، علاوه بر متغيرهاي زمينه‌اي، عبارت اند از: ملي‌گرايي، علم‌گرايي، ميزان استفاده از رسانه‌هاي همگاني، نظارت اجتماعي، تكثرگرايي، ميزان دين داري، و مسؤوليت‌پذيري مدني. يافته هاي مربوط به ميانگينِ عرفي‌شدن بيان گر آن است كه ميزان عرفي‌شدن مردم شهر گناباد در حد متوسط است. هم چنين، يافته ها نشان مي دهد كه رابطه ي معناداري بين عرفي‌شدن با دو متغير جنيست و خاستگاه اجتماعي وجود ندارد. با اين حال، بين عرفي‌شدن و متغيرهاي علم‌گرايي، تكثر‌گرايي، ملي‌گرايي، نظارت اجتماعي و مسؤوليت‌پذيري مدني رابطه ي مستقيم و معناداري مشاهده شده است. از سوي ديگر، يافته ها نشان مي دهد كه بين دو متغير سن و دين‌داري با عرفي شدن رابطه اي منفي و معكوس وجود دارد. علاوه بر اين، نتايج آزمون مدل در تحليل رگرسيون چندمتغيره حاكي از آن است كه متغيرهاي مستقلِ انتخاب شده در اين تحقيق، در مجموع، حدود 31 درصد از تغييرات متغير وابسته، يعني عرفي شدن، را تبيين و پيش بيني مي‌كنند.