بررسي تعارض ادله در اصول فقه

نظريه حكومت و ورود از ابتكارات شيخ انصاري به شمار مي‌آيد كه در استنباط احكام شرعي و در برخورد با ادله كاربرد فراوان دارد. نظريه‌هاي حكومت و ورود در بحث تعارض مورد استفاده قرار گرفته است و به نوعي راه‌گشاي آن مي‌باشد. تعارض عبارتست از ناسازگاري مدلول دو دليل به گونه تناقض و يا تضاد به صورت دو مقوله مستقر و غير مستقر عنوان شده است؛ به عبارتي هرگاه واقعاً ميان مدلول تنافي به گونه‌اي تناقض يا تضاد وجود داشته باشد آن را تعارض مستقر مي‌نامند، ولي در مواردي كه هرچند به نظر اول ميان ادله تعارض وجود داشته باشد، اما پس از اندك تأملي عرف به راه حل آن به آساني دست يابد و در واقع به علت فقدان شرايط تضاد و تناقض، تعارضي وجود نداشته باشد آن را تعارض غير مستقر (ظاهري) مي‌نامند. نظريه‌هاي حكومت و ورود از راه‌حل‌هاي رفع تعارض غيرمستقر (ظاهري) مي‌باشند گرچه از ديگر روش‌هايي نظير تخصيص و تخصص هم مي‌توان بهره جست.در حكومت ابتدا دليل عامي براي موضوعي وجود دارد، سپس دليل دوم برخي از افراد دليل اول را از موضوع آن به طور اعتباري و تعبّدي (نه واقعي) خارج مي‌كند تا آن افراد از حكم خارج شوند و برعكس آن هم مي‌شود كه برخي از افراد كه حقيقتاً داخل در موضوع دليل عام نمي‌باشند به طور تعبدي داخل در موضوع دليل عام نمايد و در نظريه ورود، افرادي را كه واقعاً جزء حكم عامي هستند را تعبداً (به موجب قانون يا شرع) از شمول قانون خارج يا افرادي كه واقعاً جزء حكم عامي نيستند را تعبداً (به موجب قانون يا شرع) وارد آن قانون نمود.