طراحي سناريوهاي ديناميكي جهت مديريت مصرف آب و توسعه پايدار كشاورزي در استان آذربايجان غربي

در سال‌هاي اخير كاهش 40 درصدي بارندگي ها، كاهش رواناب ها توأم با بهره‌برداري 7/1 ميليارد مترمكعبي از منابع آب زيرزميني (84/1 ميليارد مترمكعب موجود) بحران آب را در استان آذربايجان غربي تشديد كرده است. اختصاص بيش از 92 درصد از كل آب مصرفي به بخش كشاورزي، غالب بودن كشت آبي و كار و معيشت بيش از 50 درصد جمعيت استان در اين بخش، مديريت پايدار آب را ازجمله مهم‌ترين مسائل نموده است. لذا اين پژوهش با طراحي سناريوهاي جمعيتي، بارندگي، زراعي، توسعه سيستم‌هاي آبياري و سناريوهاي اجتماعي- فرهنگي (مشاركت و آموزش) در بخش كشاورزي، سعي در بررسي مديريت آب مصرفي دارد. اين پژوهش با استفاده از رويكرد سيستميك و بررسي سه زيرسيستم جمعيت، منابع آب و كشاورزي، مدل ديناميكي را در محيط VENSIM توسعه داده و پس از آزمون مدل، سناريوهايي را طراحي كرده است. نتايج نشان مي دهد، سرانه آب تجديدپذير در سناريوهاي مختلف جمعيتي (ps1, ps2, ps3, ps4) و بارندگي (%20, normal, - %20+)، 26 درصد در افق 1430 كاهش مي يابد. سناريوي افزايش نرخ باروري (ps4) سبب شده، كل آب مصرفي 21/27 درصد افزايش يابد، حتي سناريوي كاهش باروري با شيب تند (ps3) سبب افزايش 83/6 درصدي كل آب‌هاي مصرفي مي شود. الگوي كشت كم مصرف آبي بهترين الگوي كشت تحقيق است و با حذف محصولات استراتژيك و پرمصرف، آب مصرفي را 65/40 درصد در افق 1430 كاهش مي دهد. همچنين به‌كارگيري همه سناريوها (الگوي كشت كم مصرف آبي، توسعه سيستم‌هاي آبياري، فعاليت‌هاي مشاركتي و برنامه هاي آموزشي)، نسبت به وضعيت بدون اعمال آن‌ها، سبب كاهش 20/29 درصدي كل مصارف آب در افق 1430 مي شود.