بيش طراحي (overdesigning)، چالش مديريت دارايي هاي فيزيكي در آبفا

در روزگار نه چندان دورمفهوم بزرگتر يعني بهتر مصداق داشت چه در صنعت خودرو چه ساختمان و يا تاسيسات و...بزرگتر به معناي بهتر بود(مفهوم عاميانه ي آن در ضرب المثل قديمي-كار از محكم كاري عيب نميكنه-روشن است) هر چند با هزينه هاي ساخت و تامين و بهره برداري بيشتر ولي امروزه بازده و بهره وري اساس طراحي و ساخت و البته بهره برداري را تشكيل ميدهند.يعني طراحي بيش از حد كمي يا كيفي خود عيب بزرگي به حساب مي آيد و در واقع تباه كردن منابع است. طراحي بيش از مقدار مورد نياز(كمي و يا كيفي)است،به عبارت ديگر اندازه يا مقدار و يا كيفيت بيش از منظور حد مورد نياز، كه ميتواند هزينه هاي غيرلازم را به كالا و يا خدمت توليد شده اضافه كند و اين يعني هم هزينه هاي ساخت و ايجاد اين تاسيسات را بالا برده و هم هزينه هاي نگهداري،استهلاك ، بهره برداري و انرژي مصرفي آنها را افزايش دهد در حاليكه اين مقدار از كميت و يا اين حد از جزئيات و كيفيت براي مشتري يا خدمت گيرنده ضروري و يا حتي مفيد نيست.ارائه چند مثال در صنعت به روشنتر شدن مقصود كمك مي نمايد.(اين مثالها همگي از موارد عملي در شركتهاي آب و فاضلاب ميباشند): 1- تصفيه خانه فاضلابي با افق يكصدهزار نفر جمعيت طراحي و ساخته ميشود ولي در طول عمر مفيد خود(مثلا سي سال)حتي به نصف اين ظرفيت براي بهره برداري نميرسد اين يعني مساحت زمين بيشتر،هزينه هاي طراحي(فاز صفر،يك و دو) و ساخت بيشتر،تجهيزات و تاسيسات بزرگتر از حد مورد نياز،اقطار بزرگتر لوله گذاري و يا گرانتر بدليل كيفيت بالاتر از مقدار لازم،الكتروپمپ هاي بزرگتر با هزينه هاي تامين و بهره برداري(نگهداري،مصرف انرژي و استهلاك) بيشتر 2-در حاليكه مخازن آب شهرها و روستاها فقط براي موارد قطع آب شبكه در موارد اضطراري ساخته ميشوند ولي طبق قوانين آب و فاضلاب كشور احداث آنها به ميزان يك متر مكعب براي هر مشترك ضروري است.(عليرغم هزينه ي صورت گرفته براي زمين،طراحي،ساخت و تجهيز مخزن،غالبا هيچگاه بيش از نيمي از ظرفيت آنها مورد استفاده واقع نميشود)،علاوه بر بدون استفاده بودن نيمي از ظرفيت لوله هاي رفت و برگشت به مخازن و... 3-الكتروپمپي با دبي 30 ليتر برثانيه براي يك چاه آب طراحي، خريداري و نصب ميگردد ولي دبي چاه با گذشت زمان به 20 ليتر بر ثانيه كاهش مي يابد ولي الكتروپمپهاي جايگزين همچنان دبي 30 ليتر بر ثانيه دارند، اين يعني هزينه ي خريد بيشتر،هزينه ي بهره برداري و نگهداري بيشتر،هزينه ي انرژي بيشترعلاوه بر مشكلات هوا كشيدن و كاويتاسيون و تعداد روشن و خاموش شدن بيشتر كه به خرابي بيشتر الكتروپمپ و تخريب ديواره ي چاه نيز مي انجامد. 4-ساختمان اداري يا انبار با ظرفيت 50 نفر يا 500 تا كالا طراحي و ساخته ميشود ولي هرگز حتي نيمي از ظرفيت آن مورد استفاده قرار نميگيرد و اين يعني هزينه هاي بيشتر نگهداري،روشنايي،سرمايش و گرمايش و استهلاك بيشتر... 5-خط لوله اي به قطر 500 يا 1000 ميليمتر طراحي و اجرا ميگردد ولي هرگز در طول دوره عمر بهره برداري حتي به نيمي از اين ظرفيت نيز نياز پيدا نميشود. اينها چند نمونه از بيش طراحي كمي بودند براي بيش طراحي كيفي نيز موارد بسياري وجود دارد كه از جمله ميتوان به جنس لوله با كلاس فشاري بالاتر،نوع مصالح با كيفيت تر،اندازه گيرهاي دقيقتر از حد مورد نياز و...غيره اشاره كرد كه صرفا هزينه هاي بيشتري بر طراحي و ساخت يا بهره برداري سيستم تحميل مينمايند بدون اينكه نيازي به اين درجه از كيفيت و يا دقت باشد يا بدون آنكه اين كيفيت و دقت بالاتر تاثيري بر عملكرد و طول عمر آن محصول يا فرآيند داشته باشد.