نقش اليسيتورهاي زيستي و غيرزيستي در توليد متابوليت هاي ثانويه گياهان دارويي

The role of biotic and abiotic elicitors in the production of secondary metabolites of medicinal plants

گياهان دارويي از هزاران سال پيش به‌عنوان يكي از مهم‌ترين منابع دارويي كاربرد داشته‌اند. فرآورده هاي حاصل از متابوليسم ثانويه گياهان جزء گران بهاترين تركيب شيميايي گياهي هستند. متابوليت‌هاي ثانويه، دسته‌اي از مواد شامل اسيدهاي پيچيده، لاكتون‌ها، فلاونوئيدها و آنتوسيانين‌ها هستند كه به‌صورت عصاره يا پودرهاي گياهي در درمان بسياري از بيماري‌هاي شايع به كار برده مي‌شوند. در برخي از گياهان، توليد پايين تركيبات دارويي در كشت بافت براي تجاري‌شدن آن‌ها مشكل‌آفرين بوده است. يكي از اقداماتي كه مي‌تواند در توليد متابوليت‌هاي ثانويه مؤثر باشد، افزودن اليسيتورهاي زيستي و غيرزيستي مي‌باشد. اليسيتورها پيام‌هايي توليد مي‌كنند كه باعث تحريك تشكيل متابوليت‌هاي ثانويه مي‌شوند كه از اين روش مي‌توان براي توليد بيشتر متابوليت‌ها استفاده نمود. وجود اليسيتور (محرك) در محيط كشت، همچنين مي‌تواند به‌عنوان يك عامل تنش زا براي گياه عمل كرده و سبب تحريك سيستم دفاعي گياه در غلظت‌هاي پايين اليسيتور شود كه در نتيجه باعث تحريك بيان ژن‌هاي سيستم دفاعي گياه مي‌شود؛ بنابراين، اليسيتورها مي توانند نقش دوگانه اي داشته باشند. به طوري كه هم مقاومت گياه را تحريك كرده و هم توليد متابوليت هاي ثانويه را افزايش مي دهند.