مقايسه روش‌هاي خشك كردن گياهان دارويي

Comparison of Medicinal Herb Drying Methods

فرايندهاي پس از برداشت گياهان دارويي اهميت زيادي در توليد فراورده هاي آنها دارد. به منظور بررسي روش‌هاي متفاوت خشك كردن گياهان دارويي، اين مطالعه انجام شد. فرآيند خشك كردن، ميزان ماده‌ي مؤثره و محتواي كيفي گونه‌هاي گياهان دارويي را تحت تأثير قرار مي‌دهد. روش‌هاي خشك‌كردن متعددي نظير خشك‌كردن در سايه و آفتاب، آون، استفاده از امواج مايكروويو، مادون قرمز و انجمادي براي گياهان دارويي و معطر مورد استفاده قرار گرفته‌اند؛ روش سنتي خشك كردن در آفتاب با مشكلاتي همراه است؛ دماي بالا، تشعشعات خورشيد، آلودگي محيطي، تغييرات آب و هوايي منجر به كيفيت نامطلوب و عدم دستيابي به استانداردهاي ثابت مي‌شود. خشك كن انجمادي روش مناسبي براي توليد محصول با كيفيت بالا و ساختار متخلخل است و براي گياهان حساس به حرارت و گياهان دارويي ارزشمند مورد استفاده قرار مي‌گيرد. مزاياي اين روش حفظ عطر و طعم و جلوگيري از فرآيندهاي نامطلوب است ولي مشكل اصلي آن هزينه بالا و سرعت پايين است. خشك كردن با مايكروويو روش جديدي است كه مزاياي آن سرعت بالا و حفظ كيفيت طبيعي محصول است. اين روش براي گياهان دارويي حساس به دما توصيه مي‌شود. پرتودهي مادون قرمز نسبت به روش هاي متداول داراي مزايايي از جمله زمان فرآيند كوتاهتر، مصرف انرژي كمتر، امكان اتوماسيون و پايش دقيق پارامترهاست؛ كيفيت محصولات خشك شده با اين روش بالاتر است؛ جذب پرتو توسط مواد غذايي به ميزان آب، ضخامت و خواص فيزيكوشيميايي آنها بستگي دارد؛ اين روش با ايجاد گرما در نقاط مرطوب و انتقال رطوبت، مشكل خشك شدن سطحي محصول را كاهش مي‌دهد. فراصوت يك فناوري نوظهور است كه كاربرد آن در صنايع مختلف رو به افزايش است؛ از مزاياي آن مي‌توان به نياز به دماي پايين در فرايند خشك‌كردن و عدم تاثير منفي بر ويژگي‌هاي كيفي مواد غذايي اشاره كرد؛ بنابراين مي‌تواند به عنوان يك پيش‌تيمار در خشك‌كردن محصولات حساس به حرارت مفيد باشد. در نهايت مي‌توان نتيجه‌گيري كرد كه اختلاف در نتايج تحقيقات، ممكن است ناشي از تفاوت‌هايي مانند گونه گياهي، ساختار شيميايي تركيبات و ميزان فرار بودن آن‌ها باشد. كاهش تركيبات فرار طي خشك‌كردن به خصوصيات شيميايي آن‌ها بستگي دارد. علاوه بر تاثير فرآيند خشك‌كردن بر ماندگاري محصول، روش مورد استفاده نيز بر عملكرد و تركيبات گياهان دارويي تاثيرگذار است كه بستگي به درجه حرارت، طول دوره و نوع گياه دارد؛ كوتاه بودن زمان و سرعت بالاي خشك‌كردن در حفظ كيفيت تركيبات مؤثره مواد غذايي مهم است؛ انرژي ورودي كمتر سبب حفظ رنگ و طعم مي‌شود، از اينرو مايكروويو، انجماد و مادون قرمز براي حفظ اين ويژگي‌ها مناسب هستند. همچنين اگر هزينه پايين مدنظر باشد، روش‌هاي سايه و آفتاب توصيه مي‌شوند.