لزوم درنظر گرفتن عوامل موثر بر زنجيره ارزش گياهان دارويي در راستاي مديريت پايدار

The importance of determining the effective factors on the value chain of medicinal plants for sustainable management

وابستگي به درآمدهاي تك محصولي از جمله فرآورده هاي نفتي و تاثيرپذيري اين درآمدها از مسايل سياسي و اقتصادي باعث آسيب پذيري اقتصاد مي شود. از راه هاي مقابله با اين موانع، توسعه توليداتي است كه ضمن بهبود وضع اقتصاد داخلي و رفع نياز سبب افزايش صادرات غير نفتي شود. در اين راستا توجه به كالاهايي كه پتانسيل آن در كشور وجود دارد، حائز اهميت است. در سال هاي اخير رويكرد استفاده از گياهان دارويي و داروهاي گياهي در همه نقاط دنيا فزوني يافته است. از جمله دلايل افزايش اين نگرش علاقه بشر به استفاده از مواد طبيعي به جاي مواد شيميايي مصنوعي و عوارض جانبي ناشي از مصرف داروهاي شيميايي است. با توجه به پتانسيل هاي طبيعي (اقليم متنوع، اراضي حاصلخيز، عرصه هاي طبيعي مستعد و غيره) و انساني موجود در كشور از يكسو و دانش بومي غني از سوي ديگر، رونق صنعت گياهان دارويي از فرصت هاي مناسب جهت رهايي از اقتصاد متزلزل تك محصولي مي باشد. هدف از مطالعه حاضر معرفي عوامل تاثيرگذار بر زنجيره ارزش گياهان دارويي جهت رسيدن به صنعتي پايدار است. اين بررسي از نوع مروري-تحليلي مي باشد. بررسي ها نشان دهنده اين موضوع است كه، ارزش هاي نهفته در گياهان دارويي و صنعتي از لحاظ اقتصادي، اجتماعي، صنعتي، درماني، بهداشتي و صادراتي از اهميت بالايي برخوردار است. خصوصا اينكه بخاطر ايجاد اشتغال و درآمد افراد محلي و درآمدهاي ارزي مورد توجه بسيار است. در اين راستا جايگاه كشور ايران عليرغم تاريخچه بسيار غني علمي و فرهنگي و پتانسيل منابع طبيعي سرشار و متنوع از نظر اقليم و پوشش گياهي متاسفانه در اختصاص سهم مناسب از تجارت جهاني مطلوب نيست. از آنجايي كه توليد گياهان دارويي نسبت به ديگر محصولات داراي هزينه كمتري بوده و زود بازده تر نيز مي باشد لذا سرمايه گذاري روي گياهان دارويي مي تواند براي كشور سودآوري زيادي داشته باشد. در اين زمينه جهت رسيدن به حداكثر محصول با كيفيت، بازار مناسب، اشتغال و اقتصاد مناسب نياز است كه در راستاي توسعه پايدار با درنظر گرفتن تمام زواياي تاثير گذار بر اين صنعت مهم گام برداشته شود. جهت مديريت جامع صنعت گياهان دارويي مباحث مختلف اعم از، ترويج، توسعه، كشت و توليد گياهان دارويي اولويت دار متناسب با نياز جامعه، رعايت اصول فني در زمينه كاشت، داشت، برداشت، خشك كردن، فرآوري، بسته-بندي، برندسازي و بطور كلي تمام عوامل تاثيرگذار بر زنجيره ارزش گياهان دارويي كه به بهبود و اتصال شبكه توليد و عرضه و توسعه پايدار آن كمك مي كند توجه شود. جهت نيل به اهداف فوق شناسايي نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهديدها صنعت گياهان دارويي به صورت منطقه اي با درنظر گرفتن مسايل اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و اكولوژيكي از ضروريات است.