اثر محلول پاشي اوره، پرولين و آسكوربيك اسيد روي عناصر غذايي يونجه زرد (Melilotus officinalis L.) تحت شوري

Effect of foliar application of urea, proline and ascorbic acid on leaf nutrients of yellow sweet clover (Melilotus officinalis L.) under salinity

شوري به عنوان يكي از عوامل محدود كننده در سطح جهان مي تواند كيفيت محصول و همچنين محصولات غذايي جهان را به ويژه در مناطق خشك و نيمه خشك محدود كند. يونجه زرد ( (Melilotus officinalis L.، خانواده Fabacea)، يك گياه علفي با دو كاربرد دارويي و علوفه اي كه داراي بيشترين مقاومت به شوري است، مي تواند كشاورزي پايدار را در خاك هاي شور بهبود بخشد. به منظور به حداقل رساندن اثرات مضر شوري، استراتژي هاي مختلفي از جمله استفاده مقرون به صرفه و كارآمد از محلول پاشي براي افزايش تحمل گياه و كاهش صدمات سديم و كلر به گياهان اتخاذ شده است. اسيد اسكوربيك، يك آنتي اكسيدان طبيعي محلول در آب و پرولين، يك اسيد آمينه آزاد، از گياهان به عنوان يك مولكول دفاعي ضد اكسيداتيو در هنگام تنش هاي مختلف محافظت مي كنند. محلول پاشي اوره به طور مستقيم بر متابوليسم نيتروژن در خاك هاي شور و در نتيجه سنتز اسيدهاي آمينه تأثير مي گذارد. به منظور بررسي اثر محلول پاشي پرولين، آسكوربيك اسيد و اوره بر روي عناصر غذايي گياه يونجه-زرد (شبدر شيرين)، در شرايط شور و غيرشور، يك آزمايش دوساله به صورت اسپليت پلات در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در سال هاي زراعي 1396 و 1397 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه اروميه اجرا گرديد. در اين تحقيق خاك شور (dS/m 7/6) و خاك غيرشور (dS/m 9/0) به عنوان فاكتور اصلي و محلول پاشي پرولين (20 ميلي مولار)، آسكوربيك اسيد (5 ميلي مولار) و اوره (46% نيتروژن: 10 گرم درليتر) و شاهد (اسپري آب) به عنوان فاكتور فرعي در نظر گرفته شدند. مقايسه ميانگين ها با استفاده از آزمون چند دامنه اي دانكن (DMRT) در سطح احتمال 5% با استفاده از نرم افزارهاي آماري SAS و MSTAT-C انجام شد. شوري ميزان نيتروژن و فسفر برگ را در هر دو سال كاهش، و غلظت يونهاي پتاسيم و منيزيم را افزايش داد. در سال اول و شرايط غير شور، بيشترين ميزان نيتروژن برگ (05/6 درصد) از گياهان محلولپاشي شده با اوره، و فسفر برگ (61/1 درصد) از گياهان محلول پاشي شده با آسكوربيك اسيد بدست آمدند. كمترين ميزان نيتروژن (92/4 درصد) از سال دوم و در گياهان يونجه شاهد رشد يافته در شرايط شور مشاهده گرديد. در هر دو سال، محلول پاشي گياهان يونجه زرد با استفاده از اوره، پرولين و اسيدآسكوربيك ميزان نيتروژن برگ را نسبت به گياهان شاهد افزايش داد. ولي كمترين ميزان فسفر (33/1 درصد)، سال دوم در شرايط شوري و در گياهان محلولپاشي شده با پرولين بدست آمد. پتاسيم برگ در شرايط شور نسبت به خاك غيرشور افزايش داشت. در هر دو سطح تنش شوري، محلول پاشي پرولين باعث بيشترين افزايش در تجمع پتاسيم در گياه شده است. كاربرد پرولين به ميزان قابل توجهي محتواي +K را در شرايط شور و غير شور بهبود بخشيد. همين روند كاهشي در تنش شور براي منيزيم هم مشابه پتاسيم بود. ولي كاربرد اسيد آسكوربيك بيشترين افزايش در منيزيم برگي را نشان داد.