امكان‌سنجي جهش توليد و كانال‌هاي اثرگذاري آن بر تورم در اقتصاد ايران

بررسي، تحليل و ارزيابي علل و عوامل مؤثر بر تورم در اقتصاد ايران به يكي از چالش‌هاي جدي در مطالعات اقتصادي تبديل شده است. اثرگذاري عوامل بنيادين در كنار تحولات پيچيدۀ اقتصادسياسي داخلي و بين‌المللي در كنار موقعيت و جايگاه ويژۀ‌ جمهوري اسلامي ايران، شناسايي اين علل و عوامل را در سطح دانش اقتصاد كمرنگ ساخته و پاسخ‌هاي علمي را به برخي كلي‌گويي‌ها و نسبت‌دادن به عوامل خارج از كنترل يا حاصل پايبندي نظام بر اصول و مباني اسلامي منتهي ساخته است. بااين‌حال، طرح ايدۀ جهش توليد مي‌تواند رويكرد متفاوتي را در مواجهه با مسائل اساسي اقتصاد ايران به‌ويژه تورم و ركود و بيكاري ارائه دهد كه ضمن فرارفتن از تعارض‌هاي ظاهراً نظري در مطالعات اقتصاد ليبراليستي حاكم، مسائل متعددي را به‌صورت همزمان حل يا منحل سازد. در اين مقاله به روش تحليلي و تاريخي و با استفاده از مدلسازي مفهومي تماتيك نشان داديم كه جهش توليد مي‌تواند ضمن افزايش سطح و نرخ رشد توليد در كشور، در كوتاه‌مدت از كانال‌هاي ارتقاي درآمد ملي، تقويت پول ملي و خودكفايي نسبي و در بلندمدت از كانال‌هاي احياي تجارت خارجي، حداكثرسازي امكان مقاومت و ايجاد امكان كنشگري فعال در اقتصاد بين‌الملل، تورم ساختاري را در اقتصاد ايران معالجه كند. علاوه‌براين، فرصت‌هاي تاريخي جهش توليد و موانع پيش رو شناسايي شده است كه توجه به آن‌ها مي‌تواند تحقق جهش توليد را تسريع و تشديد كند. جمع‌بندي الگوي تحليلي جهش توليد نشان مي‌دهد كه تنها راه خروج از بن‌بست نظري و سياستي حاضر، تغيير چارچوب‌هاي موجود و بازطراحي اين چارچوب‌ها در راستاي جهش توليد است و اصلاح در درون چارچوب‌هاي موجود هيچ‌گاه نخواهد توانست چالش‌هاي اساسي اقتصاد ايران را حل كند.