شناسايي فناوري‌هاي تحول‌آفرين و نوآورانه در كشورهاي پيشرفته به منظور تحقق امنيت غذايي دانش‌بنيان

جمعيت كشور در سال ۱۴۰۰ بيش از ۸۴ ميليون نفر برآورد شده است و پيش‌بيني مي‌شود كه اين ميزان در سال ۱۴۱۰ به ۸۹ ميليون نفر بالغ شود (مركز آمار ايران، ۱۴۰۰). يكي از چالش‌هاي اساسي در بحث امنيت غذايي كشور نحوه تأمين پايدار غذاي اين جمعيت مي‌باشد تا در عين تأمين غذاي كافي و سالم براي جمعيت كشور، ميزان وابستگي به واردات محصولات كشاورزي و غذايي به حداقل ممكن كاهش يابد. روش‌هاي مرسوم توليد محصولات كشاورزي با توجه به تغييرات اقليمي، محدوديت‌هاي منابع پايه و كاهش سرمايه‌گذاري در بخش كشاورزي كارايي لازم را نداشته و آينده امنيت غذايي را به مخاطره جدي انداخته است. در اين راستا بر اساس مستندات علمي بهره‌مندي از دانش و فناوري‌هاي نوين و نوظهور مي‌تواند رهيافت مؤثر و متضمن اين امر باشد. فناوري‌هاي نوظهور و به ويژه تحول‌ساز مي‌تواند اثرات معني‌داري به همراه داشته باشد. توسعه فناوري‌هايي مانند هوشمندسازي كشاورزي، تهيه غذاهاي فراويژه، رباتيك، روش‌هاي جديد ژنتيكي، محصولات جايگزين و جديد، توسعه كارخانجات توليد محصول و غيره مثال‌هاي بارزي در اين خصوص مي‌باشند. بر اين اساس، هدف از پژوهش حاضر شناسايي و اولويت‌بندي آن دسته از فناوري‌هاي نويني بود كه در ساير كشورهاي پيشرفته و در حال توسعه به كار گرفته شده اما هنوز در كشور ما اجرايي نشده و بر امنيت غذايي پايدار نيز اثرگذار باشد. پژوهش حاضر از نظر روش‌شناسي در زمره مطالعات كتابخانه‌اي و ميداني طبقه‌بندي مي‌شود كه در آن با طراحي و تكميل پرسشنامه و اخذ نظر خبرگان و متخصصان نسبت به شناسايي فناوري‌هاي نوين و اولويت‌بندي آنها اقدام شد. اولويت‌هاي هر موضوع از يك تا 4 بر اساس فاكتورهاي مشخص درجه‌بندي شد. اين فناوري‌ها دامنه وسيعي از حوزه‌هاي زراعي، باغي، دامداري، شيلات و آبزيان، آب و خاك، كود، سم، تجهيزات و عرصه‌هاي منابع طبيعي را شامل شد. سپس با لحاظ شاخص‌هاي متعدد ابتدا حوزه‌هاي اصلي فناوري‌هاي برتر در 13 گروه دسته‌بندي و سپس اولويت‌هاي ذيل هر محور را جايابي شدند كه در نهايت فناوري‌هاي برتر در قالب 57 عنوان مشخص شد. با ارائه اين بسته به سياست‌گذاران و متخصصان، برنامه‌ريزي براي دستيابي و به كارگيري آنها با هدف جهش در توليد غذا و پايداري امنيت غذايي كشور به سهولت امكان‌پذير خواهد بود.