شاخص‌هاي الگوي اسلامي ايراني پيشرفت؛ چالش‌ و راهكار

اجراي «سند الگو»، در گرو شناخت چيستي و چگونگي «فرآيند پيشرفت» و ارزيابي «ميزان پيشرفت» در مراحل مختلف است. شاخص‌ها در اين زمينه داراي دو نوع كاركرد اساسي هستند: «كاركرد پيشيني»، كه با «چرايي» و «چيستي» پيشرفت پيوند دارد، ناظر به «چگونگي» فرايند پيشرفت و تبديل‌ دروندادها به بروندادها است. اما «كاركرد پسيني» ناظر به ارزيابي كميت و كيفيت بروندادهاي مورد انتظار و «كارآمدي» است. در نبود شاخص‌هاي الگوي پيشرفت، نهادها، سازمان‌ها، گروه‌ها و افراد مجبور مي‌شوند به نوعي از شاخص‌هاي رايج بين‌المللي (و حتي ملي) براي سنجش و ارزيابي «ميزان پيشرفت» استفاده كنند. اين امر در صحنه عمل مي‌تواند موجب نمود غيرواقعي دوگانگي‌ و تضاد با حوزه نظري «پيشرفت» و القاء گسست ميان «چگونگي» با «چيستي و چرايي» آن ‌شود. چنين رخدادي مسير پيشرفت كشور و تغييرات و تحولات مورد نظر آن را مخدوش و غيرقابل اعتماد جلوه داده و چالشي ‌بسيار مهم در راه تحقق سند الگو به وجود مي‌آورد. مواجهه با اين چالش، نه با حذف شاخص‌هاي بين‌المللي، بلكه با پرهيز از استفاده مطلق از آنها و لزوم رعايت هم‌سنخي و هماهنگي با چيستي و چگونگي فرآيند پيشرفت و بروندادها و اهداف مورد نظر آن ميسر مي‌شود. براي اين كار لازم است در اولين گام «نظام كلان شاخص‌هاي سند الگو» مشخص شود. بر اين پايه و در گام‌هاي بعد، ابتدا «نظام شاخص‌هاي تدابير» مشخص شده و سپس طي روش‌هاي علمي، شاخص‌ها و نماگرهاي پايش با بهره‌گيري هوشمندانه از شاخص‌هاي ملي و بين‌المللي تدوين و انتخاب خواهند شد. در اين مقاله، با استفاده از رويكردي مفهومي- ساختاري به سند الگو، نظام پيشنهادي استخراج و ارائه شده است.