شماره ركورد كنفرانس :
5516
عنوان مقاله :
عقلانيت و معنويت با نگاه روانشناختي
پديدآورندگان :
غباريبناب باقر دانشكده علوم تربيتي و روانشناسي دانشگاه تهران , حاجيحيدري نفيسه دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي دانشگاه تهران
كليدواژه :
عقلانيت , معنويت , علوم تحصلي , روش كلنگر , ناخودآگاه جمعي , خودآگاه جمعي
عنوان كنفرانس :
سيزدهمين همايش ملي چالشها و راهكارهاي تحول كشور بر اساس سند الگوي اسلامي ايراني پيشرفت
چكيده فارسي :
عقلانيت و معنويت سازههايي هستند كه در علوم و حوزههاي تخصصي مختلف ميتوان از آنها صحبت كرد. تاريخچه رشد و تحول اين سازهها نيز شاهد نوسانات مختلف در مكاتب مختلف روانشناسي، فلسفه، عرفان، تصوف، كلام و حديث بوده است. در مثنوي معنوي كه گروهي آن را تفسير قرآن خوانند، مولوي عقلانيت فلسفي و محاسبهگر را محدود ميداند. پيامبران معنويت را در اولويت قرار داده و آن را جزو لاينفك وجود انسان به شمار ميآورند. عقلانيت نيز در راستاي هدايت انسان تنظيم شده است. انبياء و اولياء عقلانيت را براي نجات انسان ضروري ميدانستند منتهي معنويت چونان چتر گستردهاي است كه عقلانيت را نيز در بر ميگيرد. عقلانيت براي تشخيص خير از شر و گمراهي از رشد و هدايت تنظيم شده است. بحثهاي معنويت و عقلانيت يكي از داغترين بحثها در حوزههاي فلسفي و عرفاني است و تفاوت معنويت و عقلانيت در كشف حقايق عالم روان انسانها بوده است. تفكيك اين سازهها و تحديد هر كدامشان به حدود خود بستگي به تعريف و نظريههاي گوناگون فلسفي دارد در اين مختصر پژوهشگران حاضر قصد دارند از بعد رواني و روانشناختي به اين موضوع بپردازند. بنابراين فقط براي وصل شدن به بحث همكاران در رشتههاي ديگر از جنبههاي ديگر غير از رويكرد روانشناختي به موضوع خواهند پرداخت. از نظر روانشناختي اعماق و اساس معنويت بر ناخودآگاه جمعي قرار گرفته است كه منشأ و سرچشمه خودآگاه ميباشد. جالب اينكه اساس دانش، علم و عقلانيت نيز بر آن نهاده شده است. ابزارهايي كه در معرفتشناختي معنويت مورد استفاده قرار ميگيرد، اشتراكاتي با روشها و ابزارهاي مورد استفاده براي شناخت عقلانيت دارد ولي تفاوتهايي هم در اين دو وجود دارد. اگر عقلانيت را در راستاي استفاده انسانها از دانش موجود براي رسيدن به هدف مطلوب بدانيم مطلوبيت را لازم است كه ببينيم از كجا ميآيد و در صورتي كه معنويت را جستوجوي امر قدسي و حركت به سوي وجود متعالي بدانيم در هر نظام فكري و هميشه عقلانيت و معنويت در راستاي همديگر حركت نخواهند كرد در مواردي همجهت و در مواردي مستقل از هم خواهند بود.