خوانش نقش برجسته مرغابي ها در تالار دارالحفاظ مجموعه شيخ صفي الدين اردبيلي با تكيه بر تمثيل مرغابي در مثنوي معنوي

تمثيل در مثنوي معنوي، شيوه اي براي بيان حقايق مابعدالطبيعه و مفاهيم بنيادي حِكمي است؛ به طوري كه در ظرف فهم همگان درآيد. از جمله تمثيل هاي پرتكرار در مثنوي، مَثَل «مرغ» است. با توجه به مجموع شش دفتر مثنوي و نيز با نظر به ديگر آثار مولوي، پرنده تمثيلي از «جان» يا «نفس» آدمي است. مولانا با نظر به ويژگي هاي طبيعي و صوري پرندگان مختلف، هر يك از آن ها را نمادي بر حالات و اطوار مختلف نفس قرار مي دهد. از جمله تمثيل مرغابي، كه با توجه به توانايي اين پرنده به زندگي در خشكي و آب آن را مَثَلي بر عالي ترين درجات و حالات جان بشر يعني اراده بر ترك تعلقات مادي و تحقق قابليت هاي بالقوه اش در عدم تناهي و نيز وحدت با مبدأ ازلي اش كه از آن با تمثيل «بحر» ياد مي كند، مي داند. براساس تأويل تمثيل مرغابي در مثنوي، مي توان نقش برجستة مرغابي ها در سقف تالار دارالحفاظ مجموعة شيخ صفي الدين در اردبيل را نيز اشاره اي به جان و نفس رهرواني دانست كه با رهايي از قفس تن و پر گشودن در آسمان معنا و عقول، به روح كلي پيوسته و در سعادتي ابدي جاودانه شده اند.