نقش فناوري‌هاي نوين و GIS در مديريت بحران و پيشگيري از سوانح طبيعي

ايران به دليل مستعد بودن شرايط جغرافيايي و فقدان عدم مديريت جامع و عدم رعايت آستانه‌هاي محيطي به‌عنوان يك كشور پرخطر به شمار مي‌رود به‌طوري‌كه جزء 10 كشور بلاخيز جهان قرارگرفته است كه بر اثر وقوع بلايا و حوادث طبيعي و غيرطبيعي ميليون‌ها انسان به كام مرگ كشيده مي‌شوند. سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS)، سيستم كامپيوتري براي گرفتن، ذخيره‌سازي، آناليز و نمايش اطلاعات مربوط به پهنه‌بندي جغرافيايي اسـت و اطلاعات مربوط به هر آنچه بر روي زمين وجود دارد يا مي‌تواند روي زمين اتفاق بيافتد، در اين سيستم قابل ذخيره‌سازي، آناليز و نمايش است. اولين نرم‌افزار مربوط به اين سيستم در سـال 1970 در كـشور كانـادا توليـد و عرضـه شـد. بـا توجـه بـه ويژگي‌هاي منحصربه‌فرد برنامه و قابليت‌هاي بالاي برنامه در پهنه‌بندي جغرافيايي حوادث و بلاياي طبيعـي و غيرطبيعي به‌عنوان ابزاري مؤثر در مديريت بحران از حدود سال 1990 ميلادي مطرح و مورداستفاده قرارگرفته اسـت. بنابراين تمامي تلاش پژوهش حاضر در اين مطلب است كه، سيستم اطلاعات جغرافيايي، مكانيسم مناسبي را جهت متمركز نمودن اطلاعات براي انجام فعاليت‌هاي برنامه‌ريزي در زمينه مديريت بحران و سوانح طبيعي را فراهم مي‌آورد. بنابراين به ارائه اقدامات قبل، حين و پس از بحران و ايجاد پايگاه داده‌هاي مكاني شهري و پياده‌سازي و مدل‌سازي در سيستم اطلاعات جغرافيايي كه داراي مراحلي از قبيل: شناخت و نياز‌سنجي، تهيه پروژه هادي، تهيه مدل مفهومي، انتخاب محيط نرم‌افزاري و سخت‌افزاري مناسب، تدوين مدل‌هاي موردنياز و تدوين استاندارد است. اولين مرحله پياده‌سازي سيستم‌هاي GIS، مرحله شناخت و نيازسنجي است. بديهي است در سيستم GIS كه با نگرش به موضوع حوادث غيرمترقبه طراحي مي‌گردد، اين موضوع بايد از مرحله نخست كه شناخت و نيازسنجي مي‌باشد مدنظر قرار گيرد. شناسايي مخاطرات و سوانح با معيارها و شاخص‌هاي تعريف‌شده و امكان تعريف معيارهاي جديد در تشخيص سوانح، تهيه نقشه پهنه‌بندي و نمايش موقعيت مناطق، شرايط و فعاليت‌ها، برآورد مساحت و هزينه‌ها در مناطق مختلف شهري از مسائلي است كه بايد در يك سيستم اطلاعات مكاني طراحي و پياده‌سازي شود. اين سيستم امكان توسعه مؤلفه‌هاي موازي را هم‌زمان دارا است. از اجزاي شاخص اين نمونه مي‌توان مواردي از قبيل: ارتباط كاربران يا جستجو گران؛ برقراري ارتباط متقابل بين پويشگر و سرور داده‌هاي كاربردي و مديريت الگوريتم تحليلي داده‌هاي مكاني و غير‌مكاني اشاره كرد.