كليدواژه :
نظامي , خداشناسي , توحيد , مخزن الاسرار , خسرو و شيرين.
چكيده فارسي :
مضامين خداشناسي و توحيد در ادبيات فارسي در آثار اكثر شاعران ديده مي شود و علاوه بر اينكه يكي از مضمون هاي هميشگي شعر ديني و عرفاني بوده است، در آثار غنايي و ديگر انواع ادبي نيز آمده است و اغلب شاعران، آغاز شعر خود را با اين مضمون آورده اند. از شاعران برجسته ادبيات فارسي كه به عنوان شاعر حكيم شناخته شده و به اين مضامين اهميت داده، نظامي گنجه اي است، وي هم به صورت جداگانه منظومه‌ي حكمي و اخلاقي مخزن الاسرار را سروده و هم اين مضمون را در منظومه هاي غنايي اش آورده است. اين امر نشان مي دهد كه نظامي چه در ساحت شعر حكيمانه و چه در ساحت شعر غنايي به خداشناسي و توحيد اهميت ويژه داده است. در اين رساله اين مضامين در دو منظومه‌ي مخزن الاسرار و خسرو و شيرين بررسي شده است. اين بررسي نشان مي دهد: مفاهيمي هم‌چون يگانگي خداوند، اوصاف الهي، شناخت خدا از طريق صفات، اظهار عجز در برابر شناخت حق، آفرينش انسان، آفرينش جهان، توصيف پيامبر(ص) به عنوان انسان كامل، مذمت دنياگرايي، نفي خودپرستي در راه خدا و ... از مضامين اصلي اين موضوع است، هم‌چنين فراواني اين مضامين در مخزن الاسرار با توجه به ماهيّت حكمي و اخلاقي اين منظومه، بيشتر از خسرو و شيرين است.
چكيده لاتين :
Abstract The themes of theology and monotheism in Persian literature can be seen in the works of most poets, and in addition to being one of the usual themes of religious and mystical poetry, they are also found in lyrical works and other types of literature, and most poets start their poems brought with this theme. One of the prominent poets of Persian literature, who is known as a wise poet and has given importance to these themes, is Nizami Ganjai. He separately wrote the moral and ethical verse of Makhzan-ul-Asrar and also used this theme in his lyrical poems. has brought This shows that Nizami has given special importance to God knowledge and monotheism both in the field of wise poetry and in the field of lyrical poetry. In this treatise, these themes are examined in two poems of Makhzan Al-Asrar and Khosrow and Shirin. This study shows: Concepts such as the oneness of God, divine attributes, knowing God through attributes, stating the inability to know the truth, the creation of man, the creation of the world, the description of the Prophet (PBUH) as a perfect human being, the condemnation of worldliness, the negation of selfishness in The way of God and... is one of the main themes of this topic, also the frequency of these themes in Makhzan-ul-Asrar is more than Khosrow and Shirin, considering the moral and judgmental nature of this poem.
