اثرپذيري مرزبان‌نامه از شاهنامه در زمينة داستان و شكل داستان

The effectiveness of Marzbannameh from Shahnameh in terms of story and story form

شاهنامة فردوسي يكي از شاخص‌ترين متون ادب فارسي است كه توانسته بنيادي براي متون بعد از خود باشد. در اين ميان، مرزبان‌نامه از متون ادبي قرن هفتم است كه در برخي از جنبه‌ها متأثر از شاهنامة فردوسي ماست. پژوهش حاضر، به روش توصيفي- تحليلي شاخص‌هاي تاثيرپذيري مرزبان‌نامة وراويني را از شاهنامة فردوسي بررسي كند. دستاورد پژوهش نشان مي‌دهد كه مرزبان‌نامه از سه جنبه تحت تأثير شاهنامة فردوسي قرار گرفته‌است؛ نخست در زمينة محتوا كه شامل انديشه‌هاي ايران‌شهري يا همان سياست مدن مي‌باشد و در قالب مضاميني چون؛ فرّه ايزدي، توأماني دين و سياست، آرمان‌شهري، شاهي آرماني و... نمود پيدا كرده‌است. دوّم در زمينة داستان و شيوة داستان‌پردازي، بدين معنا كه برخي از داستان‌هاي مرزبان‌نامه و كاراكترهاي داستاني آن از شاهنامة فردوسي به عاريت گرفته‌شده‌است و زاوية ديد اغلب داستان‌هاي دو اثر نيز سوم شخص يا همان داناي كل است. سوّم در زمينة تأثيرپذيري زباني- واژگاني و اشاره به برخي از بيت‌ها و مصراع‌هاي شاهنامة فردوسي است، وراويني در توصيف ميدان جنگ از واژه‌ها و اصطلاحات رزمي استفاده‌ مي‌كند كه تا حدود زيادي تداعي كنندة صحنه‌هاي حماسي شاهنامه است، وي همچنين متناسب با مفاهيمِ داستان‌هاي مرزبان‌نامه، اشعاري از شاهنامة فردوسي نقل مي‌كند.