نگاهي اجمالي بر هجران وفراق درمثنوي معنوي و غزليات شمس مولانا

A brief look at Hijran and Faraq in the spiritual metaphor and lyrics of Shams Molana

اشعار مولانا جلال الدين بلخي از ديدگاه هاي متفاوتي مورد بحث قرار گرفته است. ديدگاه او در مثنوي معنوي و غزليات شمس تبريزي از ويژگي هاي خاصي برخوردار است كه يكي از مهم ترين مباحث آن عشق مي باشد و از آن جايي كه عشق دو ويژگي مهم از قبيل وصل و هجران را شامل مي شود. در ادبيات فارسي ابيات بيشتري به دوري و جدايي و هجران عاشق و معشوق پرداخته اند يكي از موضوعات كليدي مثنوي و غزليات شمس كه سرشار از زبان عشق است هجران و فراق و دوري مي باشد كه تاكنون در اين مورد به طور مجزا و جامع در هر دو اثر بزرگ مولوي(مثنوي، غزليات شمس) پرداخته نشده است. در اين پژوهش سعي شده است ضمن بيان معاني عرفاني هجران و فراق و ديدگاه دين اسلام درمورد هجران، ديدگاه مولانا درمورد جنبه هاي مختلف هجران در مثنوي و غزليات شمس همراه با ذكر نمونه و شاهد مثال مورد بررسي قرار گيرد به همين منظور پس از مطالعه ي آثار متعددي درباره ي مولانا و شمس تبريزي، عشق و هجران جايگاه آن را بررسي شده است. ابيات مرتبط با موضوع از مثنوي ابياتي از غزليات شمس در معاني مختلف هجران نيز تحليل و بررسي مي شود. در اين مقاله به اشكال مختلف هجران به صورت توصيف، شكايت و ستايش و انواع فراق و علل آن شامل دلايل مثبت و منفي و علل بينابين، هجران شمس، پيوند عشق و هجران، سير هجر دنيوي به هجران جاوداني، غيرقابل وصف بودن هجران، آثارمثبت ومنفي هجران وظايف عاشق در هجران يار از جمله: انتظار، صبر، شكر، شكايت، اشتياق اشاره شده است. از نظر مولانا اين درد فراق و هجران و دوري از معشوق است كه انسان خام را پخته مي نمايد و مي سوزاند و به اوج لذت عشق مي رساند.