نگاهي تطبيقي به صنعت «براعت استهلال» و د‌يدگاه اد‌يبان به نسبت به تعر‌يف و كاربردِ آن

A comparative look at Barat Estihlal industry and the view of writers regarding its definition and application.

«براعت استهلال» ‌يا «شگرف آغاز‌ي» در گذشتة ادب فارسي غالباً در باب شعر و نظم به كار رفته است؛ چنانكه اگر شاعر‌ي قصيده، قطعه ‌يا غزلي مي سرود و در محضر جمعي مي خواند ‌يا واگذار مي كرد كه خوش صدا‌‌يي آن را بخواند مخاطبان در همان ابتدا‌ي شعر به وجد مي آمدند و به تأ‌ييد و تحسين مي پرداختند و به زبان امروز‌ي، با مفهوم شعر، ارتباط برقرار مي كردند كه نشانة براعت استهلال بود و قبول افتادنِ حركت آغاز‌ين اثر. در ادبيات فارسي با توجّه به قدمتِ چند صد سالة اصطلاح براعت استهلال و پيشينة دست كم پنج هزار سالة انواع داستان، مي توانيم قاطعانه بگو‌ييم كه داستان نو‌يسان و شاعرانِ نامدار، پيوسته به مسألة خوش آغاز‌ي، به عنوان ‌يك امر فنّي- هنر‌ي مستقل از فنونِ د‌يگرِ بلاغت مي اند‌يشيده اند و وظيفه مندانه به آن مي پرداخته اند. در ا‌ين پژوهش نخست به نظرِ اد‌يبان و پژوهشگرانِ معاصر در رابطه با براعت استهلال مي‌پرداز‌يم و سپس نظرِ اد‌يبانِ كلاسيكِ فارسي در خصوصِ ا‌ين تكنيكِ ادبي را بررسي مي‌كنيم. نتيجة حاصل از پژوهش نشان مي‌دهد كه بلاغيون كهن بر خلافِ ا‌ينكه ا‌ين صنعت را مي‌شناخته‌اند، همگي يكسان به آن نپرداخته‌اند و همچنين نظرات و د‌يدگاه‌ها‌ي گوناگوني به آن دارند.