بررسي و تصحيح رساله الكلمات الربوبية سيد موسي بن فضل الله حسيني كلانتري

Review and Correction of the Treatise on al-kalamāt al-Rubūbiyat by: Seyed Mūsā b. Fażl-Allāh Huseinī Kalāntarī Hamadānī

بررسي و تصحيح آثار خطي مي تواند كمك هاي شاياني را در عرصه بسط و گسترش علوم ايفا نمايد. در اين ميان مطالعه و پرداختن به نسخه هاي خطي اصطلاح شناسي كه در زمره كتب مرجع محسوب مي‌شوند بسيار حائز اهميت مي باشد. برخي از اين آثار در قالب الكلمات آمده است كه طيف گسترده‌اي را شامل مي‌شوند كه از اين جمله به رساله الكلمات المكنونه و الكلمات المخزونه فيض كاشاني و رساله الكلمات الذوقيه سهروردي اشاره نمود. يكي از اين آثار «رساله الكلمات الربوبيه» است كه در اين تحقيق به تصحيح آن پرداخته شده است. اين اثر نوشته موسي بن فضل الله كلانتري همداني (1237- 1304هـ) از شاگردان حكيم حاج ملا هادي سبزواري (۱۲۱۸- ۱۲۸۹هـ ‌) است كه صاحب مكتب فلسفي سبزوار است. براي اين مكتب مي‌توان دو ركن برشمرد؛ ركن اول آن آثار حكيم سبزواري و ركن دوم شاگرداني بوده است كه در حلقه درس حكيم سبزواري حاضر شده و از محضر استاد بهره‌ها برده‌اند. در خصوص آثار حكيم سبزواري كارهاي زيادي صورت پذيرفته است اما در خصوص شاگردان ايشان تحقيقات كمتري صورت پذيرفته است. موسي بن فضل الله كلانتري همداني در زمره ي شاگرداني است كه در راستاي بهره مندي از تعاليم فلسفه ي اسلامي راه استاد را پيموده و توانسته نزديك به 20 اثر را در حيطه هاي مختلف به رشته ي تحرير در آورد. از آن‌جايي كه از رساله مورد تحقيق، تنها يك نسخه در كتابخانه آيه الله مرعشي قم موجود بود، تصحيح اين اثر به روش قياسي صورت پذيرفته و سعي شده است با دقت‌هاي زباني و فلسفي- عرفاني متن تصحيح گردد. اصطلاحات فلسفي و عرفاني موجود در رساله كه با عنوان كلمه از آن ها ياد شده بالغ بر 67 اصطلاح است و اين تحقيق به بيان 8 اصطلاح پرداخته است. به نظر مي رسد جناب همداني در زمينه سبك نگارش تاثيرات زيادي را از كتاب الكلمات المكنونه جناب فيض كاشاني داشته‌اند كه در اين تحقيق به اين مهم پرداخته شده است.

Examining and correcting manuscripts can be of great help in the development of science. In the meantime, studying and dealing with terminological manuscripts, are very important among reference books. Some of these works are in the form of Kalam?t (Words) that cover a wide range among these. One of these works is Resalat al-Kalm?t al-Rub?biyyah which has been corrected in this research. This work was written by M?sa Ibn Fazlullah Kal?ntar? Hamed?n? (1822-1887 AD), one of the students of Hak?m Haj Mulla H?di Sabzev?r? (1804-1873 AD), who is the owner of the Sabzevar philosophical school.This philosophical school has two pillars, the first pillar of which is the works of Hak?m Sabzev?r? and the second pillar is the students who attended Sabzev?r? s course and benefited from the presence of the professor. Much work has been done on the works of Hak?m Sabzev?r?, but less research has been done on his students. Among his students, whose names are 115 in books and manuscripts, is M?sa Ibn Fazlullah Kal?ntar? Hamed?n?. He was able to write about 20 works in various fields one of these works is Resalat al-Kalm?t al-Rub?biyyah . Since only one copy of this work was available in the library of Ayatoll?h Marash? in Qom, this work has been corrected by deductive method and an attempt has been made to correct the text with linguistic and philosophical-mystical accuracy. The philosophical and mystical terms in the dissertation, which is referred to as the word , are 67 terms, and this study has examined 8 of them. It seems that Hamed?n? had a lot of influences in the field of writing style from Feiz Al-Kash?n? s book Al-Kalam?t al-Maknoonah, which is discussed in this research.