شماره ركورد كنفرانس :
5538
عنوان مقاله :
منابع و مآخذ و آثار رياضيِ دورۀ اسلامي مرتبط با نسخۀ يگانۀ فارسي لبّ‌الحساب
عنوان به زبان ديگر :
The Sources and the References of Lubb al-Ḥisāb
پديدآورندگان :
عصارزادگان نرگس narges.assarzadegan@gmail.com پژوهشگر تاريخ علم (دانش آموختۀ كارشناسي ارشد تاريخ علم دورۀ اسلامي (نجوم) پژوهشكدۀ تاريخ علم دانشگاه تهران)، خانۀ رياضيات ،اصفهان
كليدواژه :
لبّ الحساب , كرجي , احمدبن ثبات , بوزجاني , ابومنصور بغدادي , آثار حساب و هندسۀ دورۀ اسلامي
عنوان كنفرانس :
همايش ملي تحقيق و تصحيح نسخه هاي خطي ايران
چكيده فارسي :
علي بن يوسف بن علي، مؤلف لبّ الحساب (احتمالاً سدۀ 6ق)، از چندين منبع مهم در تأليف خود بهره برده است. او در اثر جامع خود مجموعه‌اي از موضوعات حساب و هندسۀ نظري و عملي دورۀ اسلامي را از آثار شاخص دورۀ اسلامي گرد آورده است. اين اثر چهار قسم اصلي دربارۀ حساب ، نسبت و انواع معاملات و خطأين، جبر و مقابله و مساحت دارد. محتواي لبّ الحساب با آثار رياضي‌داناني چون ابو برزۀ حاسب، ابوالوفا بوزجاني، كرجي، ابو منصور بغدادي و ابن خوام بغدادي پيوندهايي دارد. بخش زيادي از مباحث هندسه و معاملات لبّ الحساب با غنيةالحُساب في علم الحساب احمد بن ثَبات همگون است. همچنين بخش هندسه، با دو رسالۀ هندسيِ موجود در مجموعۀ 772 كتابخانۀ ملي پاريس تطابق دارد. به نظر مي‌رسد بقيۀ مباحث لبّ‌الحساب نيز كه نشاني از آنها در آثار موجود يافت نشد، به منابع مهمي از دورۀ اسلامي مربوط باشد كه شايد اصل آن آثار اكنون موجود نباشد. از اين رو، مطالعۀ منابع مورد استفاده در لبّ‌الحساب از ديدگاه تاريخ علمي مي‌تواند آگاهي‌هاي ارزشمندي به پژوهشگران تاريخ علم دورۀ اسلامي عرضه كند. در اين مقاله تلاش شد به شماري از شباهت‌هاي لبّ الحساب با آثار ياد شده در چارچوب ساختار نسخه اشاره شود و در صورت لزوم توضيحات كوتاهي عرضه شد.
