كاربست مطالعات فرهنگي مكتب بيرمنگام به مثابه نظريه اي در خوانش متون نمايشي

متون نمايشي به واسطه ي ارتباط تنگاتنگ با فرهنگ عامه داراي لايه هاي پنهاني از معاني است كه رمزگشايي اين رمزگان هاي فرهنگي، مستلزم در اختيار داشتن امكانات روش شناختي مناسبي است كه بتوان به مدد آن اين متون را مورد تحليل و خوانش قرار داد. يكي از مهم ترين حوزه هاي مطالعاتي در اين زمينه، مطالعات فرهنگي است. در مطالعات فرهنگي توجه به فرهنگ عامه و همچنين اعمال گفتماني قدرت، حائز اهميت است. متون نمايشي از طرق گوناگون، ازجمله بازنمايي اسطوره ها با فرهنگ عامه مرتبط مي شوند و از اين حيث مطالعات فرهنگي رويكرد پژوهشي مناسبي براي تحليل اين متون از جنبه هاي ياد شده، خواهد بود. در اين مقاله براي پرداختن به اين مسئله نمايشنامه ي «هشتمين سفر سندباد» نوشته بهرام بيضايي به عنوان نمونه موردي انتخاب شده است. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه جنبه هاي اسطوره اي و فرهنگ عامه از طريق ايجاد روابط بينامتني با متوني همچون «هزار و يك شب» و «گيل گمش» در اين نمايشنامه بازنمايي شده است. همچنين تحليل روابط گفتمان قدرت با شخصيت اصلي نمايش (سندباد) كه در جايگاه عامليت و سوژگي قرار دارد، لايه هاي پنهان متن را از ديد مطالعات فرهنگي آشكار كرد.