مايه هاي ژورناليستي در قلم ميرزارضا طباطبائي نائيني در روزنامة تياتر

مدارس جديد، تئاتر و روزنامه سه عنصر نماد تجدّدخواهي و تحوّل در آستانه جنبش مشروطه به شمار مي‌رفتند. در اين ميان، اقبال روشنفكران و صاحبان انديشه به روزنامه و ژورناليسم سبب رشد و رونق هرچه بيشتر اين عنصر نوپديد در جامعه شد. صاحب‌قلمان براي نشر انديشه‌ها و آراء خود و ارتباط مستقيم با مردم و حضور مؤثر در صحنه سياسي اجتماع قدم به عرصه مطبوعات نهادند و با زباني زنده و پرتحرّك ـ كه در اين پژوهش با عنوان «زبان ژورناليستي» از آن نام برده‌ايم ـ به نشر افكار نو و بيدار كردن آحاد مردم همّت گماشتند. ميرزارضاخان طباطبائي نائيني از مشروطه‌خواهاني است كه انتشار روزنامه تياتر و بهره‌گيري از قالب تازه نمايشنامه، براي انتقاد از اوضاع آن روزگار، نشان از هوشمندي و زمان‌شناسي او دارد. بيشتر صفحات روزنامة تياتر به چاپ متن نمايشنامة «تياتر شيخعلي‌ميرزا، حاكم ملاير و تويسركان و عروسي با دختر پادشاه پريان» اختصاص يافته كه نائيني آن را در هفت‌پرده در كشاكش انقلاب مشروطه نوشته‌است. در اين پژوهش، به روش توصيفي ـ تحليلي، به واكاوي مايه‌هاي ژورناليستيِ نثر اين نمايشنامه، مندرج در شماره‌هاي روزنامه تياتر، پرداخته‌ و نشان داده‌ايم كه در نخستين نشرية مختص نمايش، نائيني چگونه در خلال گفت‌وگوها، فساد، دروغ و خرافه‌پرستي درباريان را با زباني ساده و روان و گاه طنزآميز روايت كرده‌است. درواقع در اين نمايشنامه، دربار شاهزاده شيخعلي‌ميرزا و وقايعي كه در آن جريان دارد نمادي از دربار شاهنشاهي قاجار در ايرانِ آن روزگار است و نويسنده به‌خوبي از قالب تازه نمايشنامه و شيوة گفت‌وگويي براي بيان انتقاد و آگاهي‌بخشي به مردم بهره برده‌است.