بررسي تجربه زيسته دبيران از تاب‌آوري اخلاقي در دوره شيوع ويروس كرونا (كوويد 19) در دبيرستان‌هاي شهرستان شوشتر

نظام ارزشي و اخلاقي در هر جامعه يكي از عناصر تداوم و انسجام آن به‌حساب مي‌آيد كه پشتوانه قانون‌ها و سنت‌هاي نيك است. كنش اخلاقيِ افرادِ يك جامعه حاصل و وابسته عوامل متفاوتي مي‌تواند باشد. در يك محيط اجتماعي، خانواده، همسالان، نظام تربيتي به‌صورت اعم و نظام تربيت رسمي به‌صورت اخص، همگي بر رشد و تحول اخلاقي افراد آن جامعه تأثيرگذار خواهند بود. در اين ميان مدرسه يكي از مهم‌ترين نهادهاي اجتماعي و از اصلي‌ترين اركان تعليم و تربيت به‌حساب مي‌آيد كه به دنبال تربيت و پرورش افراد از جنبه‌ها و ابعاد دينى، اخلاقى، علمى، آموزشى، اجتماعى و كشف استعدادها و هدايت رشد متوازن روحى و معنوى و جسمانى ايشان مي‌باشد. در اين زمينه معلم به‌عنوان فردي كه بيشترين تعاملات را با دانش‌آموزان در محيط مدرسه دارد داراي نقش مهم و كليدي مي‌باشد. آموزش بيش از آنكه شيوه مند و فني باشد، وابسته به اخلاق و ژرف‌انديشي اخلاقي در نظر گرفته‌شده (اسدي و بلندهمتان، 1397). معلمان در تعامل با دانش‌آموزان دائماً در حال تصميم‌گيري و كنش‌هاي اخلاقي هستند به‌نحوي‌كه با ترجيح دادنِ برخي ارزش‌ها، باورها، انديشه‌ها و اعمال بر برخي ديگر، در محدوده اخلاقيات دست به تصميم‌گيري و عمل مي‌زنند كه ناگزير چالش‌ها و موقعيت‌هاي دشوار اخلاقي را در قبال خود و دانش‌آموزان، تجربه مي‌كنند. نقض اصول و مسئوليت‌هاي اخلاقي و تجربه شرايط دشوار در بافت آموزشي و كلاس درس در تعاملاتِ معلم و دانش‌آموزان، زمينه بسيار قوي براي ايجاد استرس و پريشاني‌هاي اخلاقي را فراهم مي‌نمايد. در شرايط حاضر، جهان با همه‌گيري ويروس كرونا مواجه بوده كه اين امر تعليم و تربيت را نيز تحت تأثير قرار داده است؛ چنانكه بسياري از كلاس‌هاي درس و روابط نزديك و متقابل دانش‌آموزان با معلمان و اعضاي مدرسه جاي خود را به تدريس مجازي و از راه دور داده است. زندگي در اين زمان براي معلمان، والدين و دانش‌آموزان با چالش‌هاي فراواني برقرار خواهد بود. بازگشت به مدرسه گامي مهم و اميدبخش است اما در اين زمان معلمان به‌عنوان پرچم‌داران تعليم و تربيت در محيط‌هاي آموزش رسمي، در حال تجربه شرايط و مسائل متفاوتي در رابطه با حمايت و مراقبت از دانش‌آموزان خود هستند. به همين رو با نظر به اينكه تاب‌آوري اخلاقي به‌عنوان رويكردي جايگزين به‌جاي پرداختن به موقعيت‌هاي دشوار اخلاقي از منظري منفي و عاملي كاملاً ناسازگار و تهديدكننده، اين موقعيت‌ها را به‌عنوان فرصتي براي رشد و توانمندسازي افراد در مواجهه با بحران و دشواري‌ها و مسيري براي شكل‌گيري خود در نظر گرفته است (راشتون و همكاران ؛ 2016) در تعاملات معلم و دانش‌آموزان داراي اهميت مي‌باشد. در اين راستا پژوهش حاضر مي‌كوشد تجارب زيستۀ دبيران از مواجهه با اخلاقيات در آموزش مجازي و به‌ويژه در امر آموزش و اعتلاي سطح تاب‌آوري اخلاقي دانش‌آموزان متوسطۀ اول را مورد شناسايي و تبيين قرار دهد. پژوهشگر اميدوار است نتايج اين پژوهش مسيري براي پالايش و فهم بهتر مفهوم تاب‌آوري اخلاقي و زمينه‌اي براي ارائه راهكارهاي صحيح آموزش، تسهيل گري و ارتقايِ تاب‌آوري اخلاقي دانش‌آموزان توسط معلمان، تربيت‌معلمان و آگاهي بخشي به والدين به هنگام برخورد با موقعيت‌هاي دشوار و ناگواري‌هاي اخلاقي شود.