روشنفكر استعلايي و روشنفكر گفتگويي

تعاريف روشنفكر بسيار متنوع است و تعريف دقيقي كه مورد تاييد اغلب انديشمندان باشد وجود ندارد. با توجه به نقش حياتي روشنفكران در جامعه، پژوهشگر سعي دارد با تعريف مفهوم روشنفكر و بررسي آن در كلام انديشمندان در اين زمينه روشنگري نمايد. با بررسي آراء انديشمندان در تعريف روشنفكر تعريف جامعي به دست آمد: روشنفكر فردي است خرد گرا، با انديشه انتقادي و صاحب فكر باز، مروج روشن انديشي ، سعي كننده در انتقال آگاهي، مخالف تقليد و تحميل نظر به ديگري و خواهان بلوغ جمعي. روشنفكر از زمان و مكان جامعه اي كه در آن زندگي مي كند آگاه است، وضع موجود را نقد مي كند و حتي مفهوم خود را به چالش مي كشد. دغدغه مند فرهنگ و مردم است و نياز هاي معنوي دوران را بيان مي كند. به آرمان هاي روشنگري باور دارد، استبداد ستيز، دموكراسي خواه و عدالتجو ست و اعتقاد به برابري همه انسان ها با يكديگر دارد. اين پژوهش با روش اسنادي و كتابخانه اي انجام شده است. انديشمنداني كه نظرياتشان در باب روشنفكر مورد بررسي قرار گرفت شامل: كانت، گرامشي، هابرماس، مانهايم، گادامر، فوكو، ادوارد سعيد، تورن، شريعتي، قانعي راد، سروش دباغ، قاضي مرادي بوده است.