سير تحول نگرش به انسان از آغاز علم مديريت تا مديريت اسلامي

بي ترديد، طي قرن گذشته، پديده سازمان و علم مديريت تأثير انكارناپذيري بر روي انسان امروزي گذاشته است. انسان در موقعيتها و جايگاههاي مختلف با پديده سازمان مواجهه داشته و تحت تاثير مكاتب مختلف مديريت قرار گرفته است. طي اين سالها نقش آفريني انسان، در جايگاه هاي مدير، كارفرما، كارگر، مشتري، مصرف كننده، ذينفع و... موجب گرديده تا نظريه پردازان علم مديريت جنگلي از تئوريها و نظريه ها را ارائه داده و به واسطه تاثيردوگانه، بر پيچيدگي هاي ذاتي سازمان و مديريت و تأثيرات متقابل آن بر انسان بيافزايند. اين مقاله در صدد است تا مروري بر آنچه از مكاتب علمي مديريت بر انسان عصر حاضر وارد شده و بعضاً در معرض نهادينگي است، داشته و با رويكردي تطبيقي، اين مكاتب را با يكديگر مقايسه نمايد. جمع بندي حاصل نگاه مكاتب مختلف مديريت و آثار آن بر انسان نشان ميدهد كه در مكاتب و نظريات گوناگون مديريت و سازمان، موضوع انسان يك موضوع فرعي، دسته دوم و بالعرض بوده و محوريت با سازمان و مديريت آن بوده است. اگر چنانچه در برهه اي از زمان بر موضوعات مرتبط با انسان در سازمان تمركز بوجود آمده است، اين تمركز به منظور حل مسئله ها و چالشهاي سازمان بوده است و اگر نظريه پردازان غربي بتوانند به راه حلي براي موضوعات مرتبط با انسان در سازمان دست يابند و مسئله سازمان را حل كنند، از موضوع انسان نيز مانند ساير مسئله هاي سازمان عبور خواهند كرد .