چالش هاي هيدروپليتيك ايران و افغانستان و تاثير آن بر پايداري منابع آب منطقه سيستان

هدف این مقاله تحلیل و بررسی چالش های هیدروپلیتیك ایران و افغانستان و تاثیر آن بر پایداری منابع آب منطقه سیستان می باشد. برای انجام پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده و داده ها از طریق اسناد كتابخانه ای جمع آوری و به صورت كیفی و كمی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس آخرین توافق (معاهده ۱۳۵۱ه ش) حقابه ایران از رودخانه هیرمند سالیانه ۸۲۰ میلیون متر مكعب تعیین گردیده است. با بررسی منابع آبی منطقه سیستان در دو بخش سطحی و زیرزمینی مشخص گردید كه ۷۰ درصد منابع آبی منطقه سیستان توسط رودخانه هیرمند تامین می شود. همچنین نقش رودخانه های فراه، خاشرود و هاروت نیز در تامین نیاز زیست محیطی تالاب هامون در دشت سیستان بسیار حائز اهمیت است. نتایج حاصله حاكیست علاوه بر چالش های هیدروپلیتیكی ایران و افغانستان عوامل محیطی و انسانی دیگری نیز بر پایداری منابع آب سیستان موثر بوده كه در بین عوامل طبیعی، عامل تبخیر متوسط سالانه ۴۷۰۰ میلیمتر و در بین عوامل انسانی، سنتی بودن سیستم آبیاری (هرز آب) مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد كه سالانه ۲/۳ میلیارد متر مكعب آب بدلیل بالا بودن میزان تبخیر و سنتی بودن سیستم آبیاری تلف می گردد. نیاز آبی فعلی سالانه منطقه نزدیك به ۳/۵ میلیارد متر مكعب بدون درنظر گرفتن نیاز زیست محیطی تالاب های بین المللی و مشترك هامون می باشد كه در صورت اصلاح سیستم های كشاورزی نیاز واقعی (تنها مصارف شرب و كشاورزی) ۹۵۰ میلیون متر مكعب برآورد شده است. لذا، مشكل اصلی در منطقه سیستان اتلاف منابع آب در بخش شرب و كشاورزی است و منطقه سیستان بیش از همه به مدیریت منابع آبی نیازمند است. در عین حال درخصوصی تامین نیازهای زیست محیطی تالاب بین المللی و مشترك هامون می بایست همكاری مشترك بین دو كشور صورت گیرد.