پژوهش هاي فيزيولوژي و فنآوري پس از برداشت: گذشته، حال، آينده

پژوهش هاي نوین در زمینه فیزیولوژي و فناوري پس از برداشت در ایران، در میانه دهه 1350 خورشیدي در موسسه اصلاح و تهیه بذر و نهال آغاز شد. این پژوهش ها با همكاري فائو و حضور محققین بین المللی شكل گرفت. پژوهش هاي معدودي نیز در برخی از دانشگاه ها انجام شد. در اوایل دهه 1360 خورشیدي، درس فیزیولوژي و فنآوري پس از برداشت در دوره كارشناسی ارشد رشته علوم باغبانی ارائه شد. با گسترش دوره كارشناسی ارشد علوم باغبانی و ارائه دروس تكمیلی، پژوهش ها در این زمینه در دانشگاهها، بخصوص دانشگاه هاي شیراز و تهران بصورت پیگیرانه آغاز شد. در اوایل دهه 1380 خورشیدي، با تصویب دوره هاي كارشناسی ارشد و دكتراي فیزیولوژي و فناوري پس از برداشت در دانشگاه تهران، پذیرش دانشجو در این رشته ها آغاز شد و پژوهش هاي علمی و عملی روي جنبه هاي مختلفاین زمینه پژوهشی شدت گرفت. پژوهش هاي اولیه در موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر، روي تعیین زمان برداشت مناسب، نگهداري در سردخانه و نابسامانی هاي سیب و سایر محصولات و نیز معرفی سیستم سردخانه با اتمسفر كنترل شده بود. پژوهش هاي بعدي در دانشگاه ها و مراكز تحقیقاتی بر نگهداري محصولات مختلف، عمدتأ میوه هایی مانند سیب، انار، انگور و ... متمركز شد. پژوهش ها روي روش هاي نگهداري و افزایش عمر گلدانی گل ها ي بریده بتدریج آغاز شده و بصورت فزاینده و گاهی سطحی انجام شده است. در زمینه نگهداري سبزي ها، بخصوص سبزي هاي پیازي و غده اي نیز كارهایی صورت گرفته است. در زمینه نگهداري گیاهان دارویی مطالعات كمتري انجام شده است. گسترش دوره هاي تحصیلات تكمیلی در دانشگاه ها منجر به گسترش فعالیت هاي پژوهشی روي جنبه هاي مختلف این زمینه مهم پژوهشی شده است. از جنبه هاي بسیار مورد توجه در سال هاي اخیر، مطالعه تاثیر عوامل قبل ازبرداشت بخصوص تغذیه و نیز تاثیر مواد مختلف طبیعی و شیمیایی بر كیفیت و ماندگاري محصولات پس از برداشت، بررسی عوامل موثر بر كاهش هدررفت محصولات، استفاده از بسته بندي در اتمسفر تعدیل یافته، كنترل بیماري هاي انباري، تعیین زمان برداشت مناسب محصولات متنوع باغی و نگهداري اندام هاي تكثیري گیاهان پیازي زینتی و دارویی بوده است. پژوهشهاي آینده باید ، براساس كارهاي انجام شده، بر كاهش هدررفت محصولات باغبانی از جنبه هاي مختلف متمركز شود. تعیین استاندارد هاي كیفی و تهیه دستور العمل هاي نگهداري محصولات و نیزاستفاده از روش هاي جدید در دستور كار قرار گیرد. نتایج این پژوهش ها باید به سهولت و به سرعت در دسترس دست اندركاران و فعالان زنجیره تولید و برداشت تا مصرف كنندگان قرار داده شود. كلمات كلیدي: پژوهش، فیزیولوژي و فناوري پس از برداشت، محصولات باغبانی، ایران