بررسي مدل شناختي عشق در ديوان حكيم نزاري قهستاني

كاوكسز ( 2010 ) معتقد است استعارهها، مجازها و دیگر مفاهیم مرتبط با عشق، مفهوم عشق را در كلیتاش به خوبی ارائه نمیدهند؛ در واقع همه عناصر مفاهیم احساسی، در یك سناریوي خاص یا مدل شناختی پروتوتایپ با هم ادغام میشوند. یعنی استعارهها، مجازها و دیگر مفاهیم مرتبط یا محتوا و ساختار مفهومی را در بخشهاي موجود این مدلها نگاشت كرده یا این بخشها را خلق كرده و به وجود میآورند. این فرایند نگاشت مواد ذهنی از یك حوزه تجربی به حوزهاي دیگر، مدلهاي شناختی پروتوتایپ را به دست میدهد. این مدلها میتوانند استعاري یا مجازي باشند. در این پژوهش به بررسی استعارههاي شناختی مربوط به عشق و محبت در دیوان حكیم نزاري قهستانی پرداخته شده و چگونگی به تصویر كشیدن این مفهوم انتزاعی در این اشعار مورد بررسی قرار گرفته است. سپس سعی شده است تا با جمعبندي و ادغام این استعارهها، مدل شناختی عشق در این اشعار مشخص شود. در بررسی و تحلیل اشعار چند محور كلی از قبیل: عشق آتش است، عشق دیوانگی است، عشق مستی است، عشق بیماري است، عشق مایعی است در ظرف دل، عشق اسیري است، عشق راه است و عشق مبادله است، در استعارههاي موجود در آنها استخراج شد. علاوه بر این استعارههاي بدیع و ناب در این اشعار وجود دارند كه مدل شناختی پروتوتایپ عشق یعنی علت عشق، عشق، تلاش براي كنترل، از دست دادن كنترل و عكسالعمل در آنهانشان داده شد.