نگاهي ديني از منظر مثنوي به ابليس

در ادبیات ایران و جهان دو تلقی نسبت به ابلیس وجود دارد. یكی همان است كه از كتابهاي دینی ناشی شده و او را منشأ همه بديها میشناسد. تلقی دوم كه غیر متعارف یا عرفانی است با نظر دلسوزانه و حتی مساعد به او نگاه میكند. مولوي در مثنوي نگاهی كامل به ابلیس داشته هم توجیه و تأویل عارفان را به نوعی در داستان ابلیس و معاویه مطرح كرده و هم نگاه دینی را در جاي جاي مثنوي بیان میكند. این مقاله كوشیده است تا با بیان آیات قرآن دیدگاه دینی را نسبت به ابلیس بیان داشته، داستان هاي مثنوي را كه مولانا نامی از ابلیس در آن برده را شرح و توضیح دهد. حاصل این جستجو همسویی اشعار مولانا با آیات قرآن است و همانطوري كه در آیات قرآن نیز شیطان دفاعی كامل از خود دارد و در قیامت گناه تمام فریفته شدگان را به گردن خود آنان میاندازد در مثنوي در داستان ابلیس معاویه، ابلیس سعی دارد تا از خود دفاع نموده و حتی رفتارهاي خود را توجیه نماید. اما در دیگر آیات قرآن چهرهي واقعی ابلیس به تصویر كشیده شده و ماهیت اصلی، رفتار و عملكرد او را خداوند در این دنیا به مومنان شناسانده است. مولانا نیز در راستاي شناساندن شیطان قیاس، ادعاهاي پوچ و رفتارهاي نامناسب شیطان را بیان مینماید.