بررسي رفتار و تعيين مرتبه وابستگيِ شاخص هاي خشكساليِ هواشناسي SPI ، RDI و SPEI در ايستگاه هاي منتخب كشور ايران با بكارگيري زنجيره ماركف

در پژوهش حاضر جهت پایش خشكسالی در 11 ایستگاه سینوپتیك منتخب كشور ایران با شرایط آب و هوایی متفاوت، از شاخص های خشكسالی هواشناسی SPI ، RDI و SPEI استفاده شده است. شاخص SPI بر اساس مقادیر بارندگی، شاخص RDI بر اساس نسبت بارندگی به تبخیر-تعرق پتانسیل و شاخص SPEI بر اساس تفاضل تبخیر-تعرق پتانسیل از بارندگی، در مقیاسهای 6- و 12 - ماهه محاسبه گردیدهاند. نتایج نشان داد كه رفتار این شاخصها در شرایط آب و هوایی خیلی مرطوب ،- زمانی 3 )ایستگاه بندر انزلی( تا حد بسیار زیادی مشابه یكدیگر بود. به علاوه، با وجود اینكه در شرایط آب و هوایی خشك و نیمه خشك )مانند ایستگاههای تهران و شیراز(، رفتار شاخصهای SPI و RDI بسیار مشابه بود، ولی شاخص SPEI اندكی متفاوت رفتار نمود. از نتایج مشخص شد كه مقادیر بحرانیتر خشكسالی، توسط RDI تعیین میگردد. همچنین در این تحقیق، برای تعیین وابستگی خشكسالی به دورههای )ماه( قبل، از زنجیره ماركف استفاده شد. در این راستا، مرتبه وابستگی زنجیره ماركفِ مربوط به رخداد واقعههای خشكسالی با بكارگیری شاخصهای مورد مطالعه با سریهای زمانی مختلف، در چهار حالت كلاسهای مختلف خشكسالی ) 1- ترسالی، 2- خشكسالی ملایم، 3- خشكسالی متوسط و 4- خشكسالی شدید و خیلی شدید( با استفاده از آزمون های AIC و BIC تعیین شده است. نتایج نشان داد كه وابستگی زنجیره ماركف در تمام ایستگاههای مورد بررسی برای شاخصهای SPI و RDI با تمام سریهای زمانی مورد بررسی از مرتبه اول بود. این وابستگی برای شاخص SPEI با سریهای زمانی -3 و 6-ماهه برای تمام شرایط آب و هوایی، از مرتبه دوم تعیین گردید.