بررسي سازگاري توسعه علمي با الگوي جامعه اسلامي ايراني بر مبناي مزيت نسبي

بسیاری از صاحب نظران، توسعه علمی را ارزشمندترین سرمایه هر كشوری می دانند. امروزه در سراسر جهان آن را عنصر اصلی فرایند توسعه برمی شمارند. یكی از نكات بارز در سند چشم انداز بیست ساله، توصیف ایران به عنوان كشوری توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در منطقه آسیای جنوب غربی و با تعامل سازنده و مؤثر در روابط بین الملل، با ویژگی هایی چون برخورداری از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فناوری، متكی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه اجتماعی در تولید ملی است. بر همین اساس، مقاله حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال است كه برای توسعه علمی و اقتصادی ایران و تحقق اهداف سند چشم انداز بیست ساله، چه الگویی را می توان به گونه ای كه با شرایط اقتصادی جامعه اسلامی ایرانی سازگار باشد تبیین نمود. به منظور پاسخگویی به این سوال، با استفاده از شاخص مزیت نسبی، به شناخت فعالیت های اقتصادی اولویت دار در ایران پرداخته می شود. سپس به منظور الگوسازی آن، عوامل مؤثر بر مزیت نسبی با تأكید بر عوامل تجاری و تولید علم، مورد مطالعه قرار گرفته و با استفاده از روش داده های تابلویی، نتایج برآورد مدل ارائه شده است. نتایج نشان می دهد كه عواملی كه بیشترین اثر مثبت را بر بهبود مزیت نسبی دارند، به ترتیب، موجودی سرمایه، مخارج عمرانی دولت و تولید علم می باشند. در حالی كه افزایش درجه باز بودن اقتصاد، واردات كالاهای اولیه و واسطه ای و درآمدهای نفتی، منجر به كاهش مزیت نسبی و در واقع، كاهش توان رقابت پذیری محصولات صنایع كارخانه ای ایران می شود.