نگرشي بر ذخاير ژنتيكي دامي در خطر انقراض كشور

چكيده: كشور ما يكي از مناطق اصلي اهلي شدن دام در جهان بوده و به همين جهت به عنوان سرزميني با ذخاير ژنتيكي ارزشمند شناخته شده است. اين ذخاير طي هزاران سال در اثر انتخاب طبيعي، مقاومت نسبي در مقابل تنشهاي زنده و غير زنده محيطي را به دست آورده اند. از طرفي اين نوع دام و طيور در مقايسه با انواع اصيل و دورگ خارجي از نظر نياز به غذا و شرايط سخت محيطي كم توقع بوده و داراي طول عمر اقتصادي نسبتاً مناسبي مي باشند . با توجه به اهميت مو ضوع، متاسفانه در طي ساليان اقدام شايسته اي جهت حفظ و حراست از اين سرمايه ارزشمند ملي صورت نگرفته است، بطوريكه بررسي ها نشان مي دهد بعضي از اين ذخاير از قبيل گوسفند قره گل در بعضي كشورهاي آسياي ميانه و افريقاي جنوبي، بز نجدي درپاكستان، اسبچه خزر معروف به اسب مينياتوري در امريكا و انگليس در برنامه هاي اصلاح نژادي مراكز تحقيقاتي اين كشورها قرار گرفته و داخل كشور نيز خطرات زيادي از قبيل حذف ناشي از بيماري، رانش ژنتيكي، افت ناشي از همخوني، آميخته گري با ساير گله ها و تغييرات ناشي از انتخاب طبيعي ساير ذخاير ژنتيكي ارزشمند از جمله شتر دو كوهانه ، گاو سيستاني سرابي ، گوسفند سنگسري ، اسب تركمن، مرغ مرندي و.. را تهديد مي كند . لذا حفاظت اين مجموعه ژنتيكي بسيار با ارزش ملي و بين المللي نياز به اقدامات شايسته در جهت شناسايي و ارئه راهكارهاي علمي و عملي مي باشد . مقاله حاضر كه به منظوركمك به تحقق چنين هدفي تهيه و تدوين شده است در ابتدا ضمن معرفي ذخاير در خطر انقراض، به ارائه آمار پراكنش آنها ، اقدامات انجام شده جهت حفظ اين منابع و چالشهاي موجود را بيان مي نمايد. در پايان با توجه به تجربيات موجود راهكارهاي موثر در حفظ و توسعه اين ذخاير ارزشمند ارائه شده است تا ضمن حفظ اطلاعات وراثتي اين ذخاير در آينده بتوان از ژنهاي مطلوب آنها جهت اجراي برنامه هاي اصلاح نژادي استفاده نمود . كليد واژه: ايران، ذخاير ژنتيكي ، گونه هاي دامي در خطر انقراض