حدود آزادى در انديشه اسلامي

آزادي از مفاهیم انتزاعی است كه اندیشههاي مختلف براي آن تعاریف گوناگونی ابداع نموده و هر یك با عینك خود به ارزیابی اجتماعی آن پرداختهاند. تعریفی كه ما پسندیده ایم عبارت است از: عدم وجود مانع در برابر انجام اراده عقلانی و شرعی انسان. بنابر این آدمی در راسته ي انجام خواسته ي خود كه وجهه ي عقلی و شرعی دارد، نباید محدودیتی ببیند. طبعاً خواسته اي كه به دیگران و خود ضرر رساند چه زیانی كه عقل و عقلا آن را زیان نامیده باشند و یا شریعت آن را نپسندد، نباید به بهانه آزادي انجام گیرد. آنچه این مقاله در پی آن است بیان حدود آزادي مشروع در اسلام است. بی شك اسلام دین هدایت انسان به سوي معبود با ارائه عالی ترین راهكارهاي اعتقادي و عملی در حوزه هاي مختلف زندگی فردي و اجتماعی است. محدودیت هائی كه این دین وضع كرده است همه در جهت همین هدف مقرر شده و اساسا هر محدودیتی خارج از این چارچوب مورد پذیرش نیست. ولی از آنجا كه خواسته هاي متنوع انسان امكان ایجاد تزاحم با خواست همنوعان خود در زندگی اجتماعی را بدنبال دارد، شریعت براي رفع و دفع این مرافعات ممنوعیت هائی وضع كرده است كه هر كدام به ظاهر خواست انسان را محدود كرده است.