پتانسيل ژنتيكي كلكسيون پيازهاي ايران

چكيده ايران از كشورهاي خاستگاه، مركز تنوع و از مهمترين توليد كنندگان پياز در دنيا است .پيازهاي با ويژگيها و خصوصيات ژنتيكي و توليدي متفاوتي در مناطق مختلف اقليمي كشت مي شوند .چند طرح تحقيقاتي براي ارزيابي كلكسيون پيازهاي ايراني و شناسايي نمونههاي با پتانسيل توليدي مناسب، ارزيابي صفات مورفولوژي و مقاومت نسبت به تريپس پياز انجام شده است .نتايج مفيدي از آنها حاصل و در يك طرح جامع ذخاير ژنتيكي پياز موجود كلكسيون پيازهاي ايراني بانك ژن گياهي ملي و با سه شاهد در مزرعه تحقيقاتي مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال وبذر در كرج بر اساس طرح آگمنت كشت و ارزيابي شدند .تجزيه واريانس براي عملكرد، صفات مؤثر در مقاومت به تريپس سه شاهد داراي اختلاف خيلي معني دار بود و مقايسه ميانگين شاهدها نشان داد كه رقم سفيد قم عملكرد بيشتر و پس از آن به ترتيب سفيد كاشان و قرمز آذر شهر قرارداشت .مقايسه ميانگين عملكرد نمونه ها نشان دادكه ميانگينهاي 20 نمونه از بهترين شاهد يعني سفيد قم عملكرد بيشتري داشتند .نتايج بدست آمده از نظر طول دوره رشد نمونه ها نشان داد كه از تنوع خوبي برخوردارند .گروهبندي ميانگين نمونهها براي صفات مهم و موثر در مقاومت به تريپس نمونه ها براي تحليل خوشه بندي نمونه ها را در خوشه هاي مجزا قرار داد .در خوشه شاهد حساس) قرمز آذر شهر 11 (نمونه ودر گروه شاهد نيمه مقاوم) سفيد كاشان 70 (نمونه و تعداد 30 نمونه نيز در خوشه پياز سفيد قم كه مقاومت خوبي به تريپس نشان دادند قرار گرفت .نتايج اين تحقيق و تحقيقات انجام شده بر روي ژرم پلاسم موجود پياز در كشور حاكي از پتانسيل غني و تنوع ژنتيكي مطلوب صفات مهم توليدي مانند: عملكرد، دوره رسيدگي، انبارماني، مقاومت به آفات مهم مثل تريپس پياز است (Thrips tabaci Lindemann.) كه در اهداف اصلاحي اين محصول حائز اهميت و قابل بهره برداري است. كلمات كليدي :ارزيابي پياز، پياز ايراني، عملكرد پياز، مقاومت به تريپس پياز، دوره رسيدگي پياز.