بررسي مشكلات مديريت پايدار مراتع حوزه هاي آبخيز از ديدگاه بهره برداران (مطالعه موردي مراتع ييلاقي كافتر شهرستان اقليد)

مدیریت پایدار در بیشتر عرصه های مرتعی حوزه های آبخیز یا محدوده های عرفی با عملكرد نظام های بهره برداری دارای ارتباط گسترده می باشد. در گذشته به دلیل قانین خاص عرفی در مراتع و تناسب تقریبی جهت بهره برداری و تعداد دام عمدتا در بخش مدیریت مشكلی وجود نداشت. اما در حال حاضر بدلیل وجود مشكلات متعدد در مدیریت مراتع و تعداد زیاد دام و وجود بهره بردارانی با بنیه مالی ضعیف سرمایه گذاری و توسعه مراتع با چالش جدی مواجه شده است. در این تحقیق مسایل و مشكلات مدیریت پایدار عرصه های مرتعی از دیدگاه بهره برداران در منطقه ییلاقی شهرستان اقلید مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. برای انجام این كار 9 محدوده عرفی در سال 94 با 3 شیوه بهره برداری مشاعی، شورایی، افرازی انتخاب گردید و با توجه به اهداف و فرضیه های تحقیق تعداد 104 پرسشنامه با روش گفتگوی مستقیم و میدانی با بهره برداران تكمیل شد. تعداد 5 شاخص انتخاب و با طیف 5 گزینه ای لیكرت مشخص گردید. باتوجه به نتایج بدست آمده مشخص گردید نوع حقوق عرفی بهره برداران عرصه های مرتعی برمشكلات مدیریت پایدار عرصه های مرتعی اثر معنی داری در سطح اطمینان 98 درصد داشته است. همچنین نتایج نیز نشان داد در شیوة بهره برداریِ افرازی مشكلات مدیریت پایدار به طور معنی داری كمتر از شیوه های بهره برداری شورایی و مشاعی است. نتایج نشان می دهد با رتبه بندی شاخص های مشكلات مدیریت پایدار حوزه های آبخیز، مدت توقف همراه با چرای مفرط دام و تعداد دام بیش از حد به ترتیب، تأثیر بیشتری، نسبت به سایر شاخص ها، بر مدیریت پایدار حوزه های آبخیز دارند. همچنین، با استفاده از آزمون كروسكال والیس هر یك از شاخص های محدودكنندة مدیریت پایدار مراتع در نظام های بهره برداری، جداگانه، مقایسه و ارزیابی شد. به منظور كاهش مشكلات مدیریت پایدار در عرصه های مرتعی حوز ه های آبخیز، توصیه می شود پیش از اجرای پروژه های اصلاح و احیایی، مدیران و كارشناسان به شناخت دقیق نظام ها، حقوق عرفی، و مطالبات بهر ه برداران و عرصه های مرتعی حوزه آبخیز اقدام كنند.