بررسي تطبيقي دو داستان تمثيلي صادق چوبك و بهرام صادقي

ادب تمثيلى در ادبیات جهان، از جایگاهی والا برخوردار است. بویژه داستان های تمثیلی و سمبلیك كه ظرفیت بالایی هم از جنبه تأویل پذیری و هم از نظر بازتاب مفاهیم و اندیشه های خاص هنری و فكری دارند كه بعضاً در مقاطعی خاص از تاریخ ادبیات شاهد نشو و نمای آن هستیم. ادب تمثیلی در ادبیات فارسی پیشینه ای دیرین دارد كه به برخی از آثار كلاسیك فارسی بازمی گردد؛ با این حال، در ادبیات داستانی معاصر، نویسندگان ایرانی، كمتر به این شیوه توجه نشان داده اند. با وجود این، برخی داستان نویسان ایرانی، بخصوص در دو دهه ۳۰ و ۴۰ شمسی و حتی پیش از آن، بنا به عوامل مختلف، به خلق آثار ادبی سمبلیك گرایش پیدا كردند و در حیطه های مختلف اعم از: نمایشنامه، داستان كوتاه و بلند، طنز و ... به آفرینش ادبی پرداختند كه این گونه آثار، صرف نظر از موفقیت یا عدم موفقیتشان محل بحث می توانند بود. . یكی از مهمترین علل وجود چنین گرایشی را می توان اختناق شدید سیاسی-اجتماعی حاكم بر جامعه ایران آن زمان دانست كه برخی هنرمندان و بویژه داستان نویسان ایرانی را به سمت و سوی ادبیات سمبلیك سوق می داد تا با استفاده از اسطوره ها و شخصیت های داستانی كهن و با توسل به زبان قصه های عامیانه و سنتی، به بیان اندیشه های خود و در سطحی بالاتر به مبارزه ای فكری علیه حكومت وقت بپردازند. از میان انبوه داستان نویسان معاصر، بخصوص نسل دوم داستان نویسان ایرانی كه اوج فعالیت هنري شان محصور دوران پرالتهاب دهه های ۳۰ و ۴۰ شمسی بود می توان از نویسندگانی خاصں همچون صادق چوبك و بهرام صادقی نام برد كه در كنار سایر آثار خود در دوران پس از كودتا و سالهای آغازین دهه ۴۰، به ادبیات سمبلیك - هر چند اندك - توجه داشته اند و در این حیطه، آثاری قابل توجه از خود به جا گذاشتند كه تاكنون مورد غفلت واقع شده است در این مقاله كوشش می شود با مقایسه ای تطبیقی میان دو داستان كوتاه هفت گیسوی خونین از بهرام صادقی و پریمان و پریزاد از صادق چوبك، به وجوه اشتراك جنین داستانهایی جه در حوزه مفاهیم و معانی و چه در حوزه زبان و عناصر داستان بپردازیم.