بررسي اثر بافت خاك بر ميزان فرسايش و توليد رسوب در اقليم نيمه خشك

فرسایش خاك یك پدیده كاملا ”طبیعی و غیر قابل اجتناب است كه در هر خاكی روی می دهد و نمی توان آنرا كاملا ” از بین برد .انسان با فعالیتهای خود می تواند این فرآیند را تشدید نموده یا كاهش دهد. پارامترهای مختلفی از خاك، توپوگرافی، اقلیم و پوشش نباتی بر این فرآیند اجتناب ناپذیر تأثیر گذار هستند . یكی از پارامترهای مهم و قابل مطالعه در این بحث، بافت خاك و درصد اجزاء اصلی تشكیل دهنده توده خاك می باشد . این مطالعه جه ت بررسی اثر مقادیر مختلف رس، سیلت و اجزاء شن بر روی میزان هدر رفت خاك و تولید رسوب در عرصه ای مرتعی با اقلیم نیمه خشك در شمال شرقی استان خراسان با استفاده از پلاتهای دارای مخازن جمع آوری رواناب و رسوب در شرایط مختلف خاكی انجام شد . در این تحقیق از نتایج اندازه گیری پارامترهای مختلف از جمله بافت خاك و تفكیك شن به پنج جزء شن خیلی درشت، درشت، متوسط، ریز و خیلی ریز بر روی 60 نمونه خاك اخذ شده از 0 سانتی متری سطح خاك عرصه و همچنین نتایج رسوب حاصل از 43 رویداد بارندگی طبیعی و رسوبزا در - عمق 15 طول 5 سال اس تفاده شد . اندازه گیری ها نشان داد كه خاك عرصه مورد مطالعه عمدتا ” دارای بافت سیلت لوم می باشد و در بین اجزاء شن بخش شن خیلی ریز بیشترین سهم را به خود اختصاص می دهد. نتایج تجزیه آماری داده های بدست آمده نشان داد كه بین درصد رس و میزان هدر رفت خاك رابطه منفی و معنی دار در سطح % 99 وجود دارد و اجزاء شن متوسط و شن درشت دارای رابطه مثبت و معنی دار در سطح % 99 با میزان تولید رسوب می باشند . نتایج رگرسیون گیری چند متغیره بین پارامترهای اندازه گیری شده و میزان رسوب تولیدی در طول 5 سال نشان داد كه درصد رس با ضریب منفی و معنی دار در سطح % 95 وارد معادله تخمینگر میزان تولید رسوب شده است . نتیجه اینكه در عرصه مورد مطالعه با افزایش درصد رس و كاهش درصد ش ن درشت و متوسط فرسایش خاك به میزان قابل ملاحظه ای كاهش یافته است.

Soil erosion is a natural and inevitable process that occurs in any type of soil. Human being can only accelerate or reduce the rate of this process with his activities but he canʹt completely prevent itʹs occurrence. Different parameters of soil, topography, climate and vegetative cover are affecting this unavoidable phenomenon. Soil texture and particle size distribution of soil mass is one of the most noticeable parameters in soil erosion study. This research has been accomplished in a rangeland field with semiarid climate at north-east of Khorasan province in order to study the effects of different amount of clay, silt and sand fractions on soil loss and sediment production by experimental plots. In this study, we used the results of laboratory analysis such as soil texture and separation of sand into 5 fractions (very coarse, coarse, medium, fine and very fine sand) on 60 soil samples obtained from 0-15 cm of soil surface and the results of sediment produced by 43 times of simple and erosive rainfall events at the period of 5 years. Results showed that most of the soil samples have the texture of silt-loam and generally among the sand fractions, the highest amount is dedicated to very fine sand fraction. Statistical analysis of obtained data showed that there is a significantly (99%) negative relationship between the amount of clay and soil loss and also medium and coarse sand fractions have significantly (99%) positive relationship with soil loss and sediment production. The stepwise multiple regression between the amount of sediment and the parameters that has been measured in this study showed that clay percentage has been entered in estimating equation of sediment production with the significantly (95%) negative coefficient. The results of this research showed that the amount of soil erosion in this study field will significantly decrease by increasing clay percentage and decreasing medium and coarse sand fractions.