ارزيابي اثر تشعشع در حداكثر عملكرد محصولات كشاورزي و پهنه بندي كارايي مصرف آب - مطالعه موردي استان همدان

طبقه بندی اراضی گام موثری در جهت استفاده عملی و اقتصادی از آنها می باشد. این ار بر اساس توان تولید حداكثر محصولات مهم آن منطقه صورت می گیرد. روشهای متنوعی وجود دارد كه بوسیله آن می توان مقدار بالقوه عملكرد و محصول را برای مناطق مختلف و در نتیجه مناسب ترین مناطق را برای گیاهی خاص مشخص كرد. یكی از مناسب ترین روشها، روش ناحیه بندی بر اساس بوم شناسی زراعی است. از آنجا كه میزان تشعشع، درجه حرارت ، طور روز موثر در عملكرد، در محصولات مختلف متفاوت می باشد و مستقیما بر روی بازده آب تاثیر می گذارد، از این رو در انتخاب محصول معین برای یك منطقه، می بایست به نیاز تشعشعی آن و همچنین عكس العمل محصولات به درجه حرارت و طول روز توجه شود. بر این اساس در این پژوهش ابتدا پس از تعیین ایستگاه های هواشناسی استان همدان، ابتدا لایه های مربوط به درجه حرارت و تشعشع در محیط سیستم های اطلاعات جغرافیایی ایجاد و كلیه پارامترهای مورد نیاز روش با بهره گیری از جداول ارائه شده توسط سازمان خواربار و كشاورزی جهانی (FAO) جمع آوری سپس اقدام به تعیین گسترش مكانی حداكثر عملكرد بالقوه محصولات گزینشی شد. در مرحله بعد سایر لایه های اطلاعاتی مورد نیاز جهت محاسبه تبخیر و تعرق با بكارگیری روش پنمن مانتیث تهیه و با در نظر گرفتن متوسط راندمان آبیاری معادل 35 درصد در منطقه، بر اساس روش آبیاری و نوع منبع تامین آب در منطقه، میزان كارایی مصرف آب برای هر یك از گیاهان مورد آزمایش مشخص گردید. در نهایت با توجه به نتایج به دست آمده اولویت كشت گیاهان در استان از نظر نوع و گسترش مكانی تعیین و اقدام به پهنه بندی منطقه از نظر كارایی مصرف آب گردید. نتایج حاصل از مطالعه نشانگر این است كه برای محصول گندم در درجه نخست بیشترین پتانسیل تولید در نواحی مركزی منطقه مورد مطالعه و در رتبه دوم در نواحی شمالی آن قرار دارند. افزون بر این مشخص گردید كه الگوی كشت گندم – سیب زمینی و جو – گندم – سیب زمنی به ترتیب در اولویت اول و دوم از نظر كشت مخلوط قرار دارند.