بررسي تغييرات روابط دبي و رسوب معلق در ايستگاه هيدرومتري مراوه (اترك)

از هنگامی كه پوستۀ جامد زمین تشكیل گردید و هوای اطراف كرۀ زمین به حركت درآمد با ریزش نزولات آسمانی عمل فرسایش و سپس انتقال جریان آب همراه با انتقال رسوب شروع گردیده و همچنان ادامه دارد. رسوبات موجود در رودخانه ها مشكلات زیادی را بهوجود می آورند كه از آن جمله می توان رسوب گذاری در بستر رودخانه ها و درنتیجه ایجاد جزایر، رسوب گذاری در محل ورود رودخانه به دریا و تشكیل دلتا، رسو بگذاری در مخازن سدها و درنتیجه كاهش ظرفیت آنها و امثال اینها را نام برد. برای كاهش اثرات منفی انتقال رسوب می بایست رابطه میزان انتقال مواد رسوبی حمل شده با دبی جریان و نحوه تغییرات زمانی آنها را دقیقتر تعیین نمود. به این منظور مقادیر دبی جریان و دبی رسوب معلق اندازهگیری شده در ایستگاه هیدرومتری مراوه واقع بر شاخه اصلی رود اترك در طول دوره آماری 40 ساله از مراكز مربوطه اخذ شدند. سپس آزمونهای آماری لازم از قبیل آزمون كفایت دادهها و آزمون همگنی دادهها بر روی مقادیر دبی روزانه انجام شد و از همگن بودن داده ها اطمینان حاصل شد. با توجه به اینكه دبی رسوب تابعی از دبی جریان میباشد، مدل های مختلف روابط دبی رسوب و دبی جریان با توجه به شرایط هیدرولوژیكی و اقلیمی منطقه و تغییرات این روابط مورد بررسی قرار گرفتند. جهت انتخاب مناسبترین مدل، از شاخص میانگین مربعات خطا استفاده گردید. نتایج حاصله نشان داد كه مدل متداول برآورد رسوب كه در آن تنها از یك معادله به عنوان منحنی سنجه رسوب استفاده می شود، در بین مد لهای موردمطالعه دارای بیشترین میزان خطا می باشد و پیشنهاد میشود كه حتی الامكان از مدل هایی كه دارای خطای كمتری در برآورد رسوب می باشند استفاده شود.

Since the formations of earth’s solid layer were come out, and precipitations were fallen, soil erosion was occurred and transporting flow and sediment have been started and still continue. Transferring of sediment in the rivers have caused many problems such as: sedimentation in river’s bed due to island’s formation, sedimentation in estuaries and delta creation, sedimentation in the reservoirs and so on. To decrease the negative effects of sediment transfer, the relation between the rates of sediment discharge with flow has to investigate, especially during different times. For this purpose, the measured data of amount of flow discharge and suspended sediment concentration from Maraveh hydrometric station for a 40 years period were obtained. Subsequently, necessary statistical tests including; data sufficiency test and homogeneity test were applied. Considering this fact that sediment discharge is a function of flow rate, different models of relation between flow rate and sediment discharge were taken into consideration different time conditions.For determining the most suitable model, the index of mean of square errors was used. The results showed that the common model, in which one equation (function) is used for all suspended sediment measured data, has the maximum of square error.