مقايسه تطبيقي معماري بناي تاريخي ستوندار خورهه با معابد هلنيستي و بناهاي اربابي پارتي به منظور شناسايي قدمت و كاربري آن

عمارت ستوندار محوطه خورهه به سبب ستون های بلندی كه دارد از دیرباز مورد توجه مورخین و پژهشگران ایرانی و خارجی بوده است. در مورد قدمت و كاربری این بنا بحث های بسیاری مطرح شده است. گروه كثیری از محققین این بنا را نمونه اعلای معماری معابد هلنیستی دوران سلوكی در ایران می دانند و در عین حال پاره ای از باستان شناسان آن را كوشكی اربابی از دوران پارتی معرفی می كنند. در این مقاله تلاش شده تا ضمن بررسی آرای محققین مختلف از طریق انجام مقایسه های تطبیقی میان عناصر معماری این اثر با آثار معماری مذهبی و مسكونی دوران سلوكی و اشكانی در محدوده ایران بزرگ آن روزگار ارزیابی تحلیلی از ساختار و پلان این بنا و عناصر تزیینی و مصالح بكار رفته در آن ارائه شود. برای این منظور ضمن استفاده از منابع كتابخانه ای از مطالعات میدانی و مستندنگاری محلی این اثر جهت تهیه داده های لازم بهره برداری شده است نتایج این تحقیق نشانگر آن است كه تفكیك معماری هلنیستی از معماری پارتی بر اساس ویژگی های فرمی معماری ممكن نیست و این دو عنوان بیش از آنكه نمایانگر تحول سبكی تاریخی در معماری یك منطقه خاص باشند،معرف تغییر در گروه های حامی و كاربران معماری است كه بیشتر با كمك شواهد زمینه ای همچون كتیبه ها، اشیای منقول و نظایر آن قابل شناسایی هستند. با توجه به همین شواهد زمینه ای و همچنین مقایسه با بناهای هم عصر دلیل خاصی برای انتساب وصف هلنیستی و یا كاربری نیایشگاه به عمارت ستون دار خورهه وجود ندارد.