چارچوب بهسازي منظر حاشيه رودخانه هاي شهري با توجه به خدمات اكوسيستم (نمونه موردي: رودخانه سفيدرود آستانه اشرفيه)

امروزه نقش عناصر و اندام های مهم طبیعی به خصوصی رودخانه ها در ساختار محیط و منظر شهری دارای اهمیت و بسیار متفاوت با گذشته است. اگرچه آنگونه كه باید به جنبه های حیاتی و بومشناسی این گونه عناصر توجه نمی شود. در این مورد مسئله مهم، تهدید در ارائه خدمات و سلامت اكوسیستم های طبیعی رودخانه های شهری و حاشیه آنها از آسیبهای مهم ناشی از رشد فعالیتهای انسانی است. این موضوع به ویژه در مورد برخی رودخانه ها و شهرهای ایران به دلیل شرایط جغرافیایی و اقلیمی خاصی اهمیت فزاینده دارد. بنابراین، بهسازی و ساماندهی منظر و حاشیه چنین رودخانه هایی با توجه به اصول بومشناختی بسیار ضروری است. در این مقاله، مسئله پژوهشی انجام شده، چگونگی بهسازی حاشیه رودخانه سفیدرود و بهبود جنبه های بوم شناختی آن در كنار طراحی منظر مناسب در امتداد دالان رودخانه و محیط شهری آستانه اشرفیه است. هدف اصلی دستیابی به منظر ساحلی رودخانه ای و بگونه ایست كه حافظ خدمات اكوسیستم، سازگار با طبیعت و عناصر محیط طبیعی و مصنوع در مقیاس منطقه و شهر و به ویژه همساز با شرایط محیطی، اجتماعی و فرهنگی منطقه باشد. روش كار توصیفی - تحلیلی است و در ابتدا نتایج مرور متون تخصصی، مطالعات اسنادی و جستجو در پایگاه های اطلاعاتی ارائه شده است؛ سپس سنجش وضعیت و آسیبشناسی نمونه مورد مطالعه، در چارچوب نظام ارزش ها و ساختار منظر با توجه به مدل تقوائی انجام شده است. یافته ها نشان میدهند كه در حاشیه رودخانه سفیدرود در محدوده آستانه اشرفیه، آسیبهایی از قبیل تجاوز به حریم، تغییر كاربری زمین، آلودگی و فرسایش وجود دارد. براین اساس، بخش مهمی از نتایج به ارائه راهكارهایی برای بهبود شاخص های زیست محیطی و افزایش امكانات گردشگری و تفریحی منطقه اختصاص دارد. این موضوع در "چارچوب طرح بهسازی منظر" و منتج از آموزه های نظری و عملی پژوهشی تبیین شده است و می تواند موجب حفظ خدمات اكوسیستم، هویت بخشی، تقویت رابطه مردم با طبیعت، افزایش تعاملات اجتماعی و جذب گردشگر محلی و منطقهای گردد