بررسي نقش و كاربرد ژئومورفولوژي در شناسايي و عمران مناطق بياباني (مطالعه موردي منطقه بياباني قهاوند استان همدان)

امروزه كاربرد ژئومورفولوژي در عمران منطقه اي مورد توجه كليه برنامه ريزان قرار گرفته است. نقش ژئومورفولوژي در شناسايي مناطق بياباني و نحوه بيابان زايي بويژه با بررسي تيپ ، واحد و رخساره ها مي توان مهر تأثيد بر بياباني بودن يا غير بياباني بودن م ناطق را زد. اين موضوع هنگامي اهميت پيدا مي كند كه در مناطق حساس كه شناسايي مرز بيابان از غير بيابان غير ممكن و تا حدودي مشكل مي باشد. بدين منظور دشت بياباني قهاوند از ديدگاه ژئومورفولوژي مورد بررسي قرار گرفته تا بتوان از اين طريق نحوه شناسايي مناطق بيابا ني را با استفاده از داده هاي ژئومورفولوژي مشخص ساخت. دشت قهاوند يك عارضه طبيعي با شيب كمتر از (2%) كه در بين دامنه هاي پرشيب اطراف منطقه همچون الوند ، شازند و وصال واقع شده كه به احتمال زياد بصورت منطقه فرو افتاده ما باشد در شرق استان همدان قرار دارد. با تو جه به ويژگي هاي زمين شناسي، اقليمي ، هيدرولوژيكي ، خاك و ... دشت سر موجود بصورت كشيده تحت شرايط هيدرو ژئومورفولوژيكي و مورفوديناميكي تكوين يافته و اشكال ، واحد ، تيپ و رخساره هاي ژئومورفولوژيكي شبيه آنچه در مناطق مركزي ايران به چشم مي خورد به مانند پلاياها بخوبي در آن قابل تفكيك و تشخيص است. در اين مقاله پيوستگي مفاهيم مربوط به گذشته زمين ، وضعيت تعادل كنوني ، نوع و فرآيندها و اينكه منطقه در آستانه چه تحولي است رعايت و با توجه به مقياس زماني و مكاني ويژگيهاي ژئومورفولوژيكي منطقه مورد نظر بيان شده است ب علاوه ضمن جمع آوري و بررسي منابع موجود با استفاده از عكسهاي هوايي و ماهواره اي و كار ميداني واحدهاي ژئومورفولوژيكي دشت بياباني قهاوند به دشت و پلايا تقسيم شده است. از تيپ هاي قابل تشخيص واحد دشت مي توان به مخروط افكنه و دشت سر و از واحد پلايا مي توان به كو ير و بيابان اشاره نمود. رخساره هاي مخروط افكنه هاي دانه ريز ، دشت سر انتهايي ، تراسهاي آبرفتي ، تپه شاهدها ، پهنه هاي رسي (شبيه دق) ، پهنه هاي نمكي از ويژگي هاي ژئومورفولوژيكي دشت بياباني قهاوند است كه به خوبي قابل تفكيك مي باشند. با توجه به چنين ويژگي منط قه قهاوند جزء يكي از مناطق بياباني كشور مي باشد و با عنايت به شاخص هاي ژئومورفولوژيكي مي توان مرزبندي خوبي از بيابان و غير بيابان به عمل آورد.