چيستي شهر اسلامي: بررسي ديدگاه ها و رويكردهاي متفاوت در ادبيات فارسي زبان

" شهر اسلامی" مفهومی پیچیده، چند بعدي و میان رشته اي است كه نظام هاي علمی مختلف در پی معرفی و تبیین آن بوده اند و به تبع آن حجم قابل توجهی از دیدگاه ها و رویكردها در این خصوص ارائه شده است، با این وجود هنوز سوالات بسیاري در خصوص ماهیت، چیستی و ویژگی هاي آن مطرح است. با توجه به اهمیت این " مفهوم" در پژوهش ها و تلاش هاي مرتبط با سازماندهی محیطی مناسب زیست اسلامی مسلمانان و در تبیین ماهیت " شهرسازی اسلامی"، مقاله حاضر بر آن است تا در بستري میان رشته اي و با رویكردی كیفی، به تحلیل و دسته بندی نظریه های مختلف مرتبط با آن در ادبیات فارسی زبان بپردازد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد كه به تبع گستردگی نظام هاي علمی دخیل در این عرصه، نظریات و رویكردهاي متنوع مبتنی و گاه متضادی در خصوص این مفهوم ارائه شده كه گرچه ارائه تعریفی مشخص از " شهر اسلامی" مبتنی بر ادبیات فارسی زبان را مشكل می نماید، اما می توان آن ها را ذیل هفت دسته اصلی طبقه بندی كرد كه عبارتند از: شهر اسلامی به مثابه آرمانشهر، شهر اسلامی به مثابه واقعیت، شهر اسلامی به مثابه محصول ( ماهیت تبعی)، شهر اسلامی به مثابه موجودیتی متنی، شهر اسلامی به مثابه ماهیتی منحصر به فرد، شهر اسلامی به مثابه ماهیتی فراكالبدی و شهر اسلامی به مثابه موجودیت حقوقی.