آمايش استان آذربايجان شرقي با تاكيد بر مخاطرات محيطي (زلزله و رانش زمين)

ايران از جمله كشورهايي است كه سالانه از طريق بلاياي طبيعي (زمين لرزه) متحمل خسارت فراوان جاني و مالي مي گردد. اين كشور در روي كمربند زلزله خيزي جهان واقع گرديده ا ست. از اين رو، مشخص كردن مناطق پرخطر از نظر زلزله، امري حياتي و ضروري به شمار مي رود. با مطالعه نقشه هاي پهنه بندي زمين ساخت و برآورد خطر نسبي زمين لرزه در ايران و نيز با مقايسه فاصله نقاط از سرچشمه هاي احتمالي لرزه زا و در نظر گرفتن جنبش بخشي از آنها، كل گستره به شش پهنه خطر بسيار بالا، خطر بالا، خطر نسبتاً بالا، خطر متوسط، نسبتاً پائين و خطر پائين تقسيم شده است. در محدوده مجموعه شهري تبريز، چهار گسله عمده و اصلي واقع شده اند كه عبارتند از: گسله فشاري شمال تبريز- گسله فشاري تسوج - گسله شرفخانه - گسله صوفيان با توجه به اطلاعات موجود، تبريز تنها شهر كشور است كه از نظر زلزله در موقعيتي قرار دارد كه در تقسيم بندي به پهنه هاي خطر، جزو مناطق با خطر نسبي بالاست. گسل فشاري شمال تبريز، با راستاي شمال غربي - جنوب شرقي و شيب زياد به سمت شرق واقع شده است. تاكنون زمين لر زه هاي سهمگين بسياري در ارتباط با جنبش گسل تبريز به وقوع پيوسته اند كه از نظر بزرگي قابل تامل اند. برخي از آنها عبارتند از: 1-سال 858 م به بزرگي 5/6، 2-سال 1402 م به بزرگي 5/7، 3-سال 1721 م به بزرگي 7/7، 4-سال 1780 م به بزرگي 7/7، 5-سال 1965 م به بزرگي 1/5 و ... از سوي ديگر، توسعه سريع فضايي و كالبدي شهرهاي كشور، بويژه شهر تبريز، شهركهاي مجاور و شهرهاي همسايه، منجمله هريس، بستان آباد، اسكو، صوفيان و ... ب ه دليل افزايش بي رويه جمعيت و تقاضاي روزافزون مسكن و احداث ساختمانهاي مسكوني، خدماتي، تجاري و ص نعتي، بدون رعايت نكات ايمني، لزوم توجه به خطر زمين لرزه، تلفات و خسارات احتمالي ناشي از آن را بيشتر نمايان مي سازد. شناخت پيكره بندي زمين كه همان اشكال ظاهري و دروني زمين مي باشد، براي مكان يابي و برنامه ريزي شهرها و شهركها از جهات مختلف حائز اهميت است. شن اخت ويژگيهاي طبيعي منطقه مي تواند در تعيين محلهاي امن تر براي احداث سازه هاي مهم، اماكن عمومي و همچنين توسعه شهر و ايجاد شهركهاي اقماري تبريز موثر واقع شود. با وجود هشدارهاي متخصصين، گسترش شهر تبريز به سوي شمال شهر و شمال شرق (همجوار با گسل دشت تبريز) كشيده شده و جمعيتي معادل 400000 نفر در معرض خطر جاني قرار دارند. با نگاه به نقشه زمين شناسي منطقه خاورميانه به خوبي مي توان دريافت كه شمال غرب كشور و در بطن آن ناحيه شهري تبريز در پهنه بندي خطر نسب ي زمين لرزه، در موقعيت بالا و بسيار بالا قرار دارند.