عوامل فرهنگي و اجتماعي موثر در شكل و عملكرد تلار و ايوان در خانه هاي بومي گيلان

شكل گیری هر بنایی متاثر از عوامل و دلایل مختلفی است. عوامل اقلیمی، فرهنگی، اجتماعی، تكنولوژی، مصالح ساخت و... در كنار هم شكل یك بنا را می سازند. معماری و شكل گیری هر یك از فضاهای خانه های بومی گیلان نیز تاثیرپذیری بسیاری از این عوامل دارد. از چگونگی تاثیر اقلیم بر معماری گیلان مطالعات بسیاری انجام شده است. آنچه كمتر به آن پرداخته شده نقش عوامل فرهنگی و اجتماعی در این میان است. این نوشتار سعی بر آن دارد تا عوامل فرهنگی و اجتماعی موثر بر شكلگیری یكی از فضاهای مهم معماری بومی گیلان به نام ایوان و تلار (ایوان طبقه بالا) را مورد توجه قرار دهد. به دلیل گسترده بودن مفاهیم فرهنگی و اجتماعی، هدف این نوشتار تمركز بر جنبه هایی از فرهنگ است كه ارتباط نزدیكی با معماری یك بنا به طور عام و ایوان و تلار به طور خاص دارد. اطلاعات این مقاله بر اساس مطالعات كتابخانه ای گردآوری شده و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. در این مقاله ابتدا تعاریفی كه از صاحب نظران مختلف در رابطه بافرهنگ آمده، ارائه می شود تا به جنبه هایی از فرهنگ در ارتباط با معماری دست یابیم. نتایج بدست آمده، جنبه هایی از فرهنگ در رابطه با شیوه سكونت است. در ادامه به عوامل فرهنگی موثر بر شكل گیری بناها و معماری بومی پرداخته می شود و ضمن تعریف فضای ایوان و تلار در معماری بومی گیلان، چگونگی تاثیر هر یك از عوامل استخراج شده از شیوه سكونت بر این فضاها بررسی می شود. نتایج حاصل نشان میدهد كه نوع پاسخ به نیازهای اساسی، جا و مقام زن، محرمیت، روابط اجتماعی، اعتقادات، باورها و مذهب، اقتصاد معیشتی و آداب و سنن عواملی هستند كه در شكل دهی به آداب سكونت مردم گیلان و در ادامه به وجود آمدن فضاهای نیمه باز تلار و ایوان و معماری بومی برونگرای آن تاثیرگذار هستند.