مقايسه مدل هاي ژئوفيزيكي و ژئودتيكي در جابجايي پوسته در منطقه ايران

مرزهای صفحه های مختلف پوسته زمین در اثر رخدادهای مختلف زمین ساختی به صورت رشته های كوهستانی، گودال های اقیانوسی و به طوركلی مناطق شكست تقسیم شده اند. این صفحات نسبت به همدیگر انواع حركت ها را انجام می دهند. در ابتدا مطالعاتی كه بر روی حركات زمین انجام شد به دلیل كمبود امكانات تنها بر ظن و گمان استوار بوده است. بعدها استفاده از اطلاعات ژئوفیزیكی در این راستا وارد عمل شد و طی آن مدل هایی از حركت صفحه ها ظاهر شدند. این مدل ها یكی از ابزار مطالعه حركت های زمین ساختی به شمار می آیند اما دقت های مناسبی را ارائه نمی دهند. با ظهور ژئودزی فضایی مشاهدات دقیق ژئودتیكی به این مدل ها به عنوان قید وارد شد و تحول شگرفی در افزایش دقت در این مدل ها به وجود آورد. در این روش با استفاده از مشاهدات چندساله می توان با تكنیك های VLBI ، GPS و SLR به دقت هایی حتی بهتر از چند میلی متر در سال برای حركت صفحه ها رسید. در این مطالعه به منظور بررسی حركت پوسته زمین و ارزیابی نتایج مدل های جابجایی پوسته در منطقه ایران، مقایسه ای بین نتایج حاصل از پیش بینی چند مدل ژئوفیزیكی، با میدان سراسری سرعت GPS انجام گردید. این مقایسه میزانی از قابلیت اطمینان به مدل های ژئوفیزیكی را با توجه به منابع اطلاعاتی مورد استفاده در هركدام از آن ها در مقایسه با میدان سرعت ژئودتیكی سراسری از 147 بردار سرعت GPS موجود در ایران در اختیارمان قرار می دهد. با بررسی همه این مدل ها دیده شد كه نتایج مدل های APKIM2000 ، ITRF2000 و REVEL 2000 از بین سایر مدلهای ژئوفیزیكی دارای اختلافات كمتری از نتایج مدل ژئودتیكی هستند و از این بین، مدل ITRF2000 نسبت به دو مدل دیگر نتایج بهتری را ارائه داده است. همان طوركه از نحوه شكل گیری و اساس مدل های ژئوفیزیكی برمی آید، این مدل ها تنها در صفحه های مشخصی از پوسته زمین و با فرض صلب بودن آن ها قادر به پیش بینی حركت ها می باشند. درصورتی كه منطقه ایران ناحیه ای با تغییرشكل های درون صفحه ای پیچیده ای می باشد كه فرض صلب بودن را غیرممكن ساخته است. در نتیجه با توجه به میزان اختلاف در پیش بینی جزئیات داخل منطقه ای با مشاهدات مستقیم GPS ، استفاده از این مدل ها برای مناطقی نظیر ایران و محدوده اطراف آن رد شد.