بازشناسي و بررسي نقش مساجد از گذشته تا به امروز ، نمونه موردي: مسجد ثار الله مشهد

از قرون اولیه اسلامی بنای مسجد نقش ویژه ای در شكل گیری شهرهای اسلامی داشته است. مساجد در حال تغییرات سریع كالبدی و اجتماعی هستند.بارزترین تمایز كه از شدت وقوع نیاز بهآمار و سند ندارد،هم كاسته شدن از جمعیت نمازگزاران و هم كاسته شدن از موقعیت محوری مسجد در محلات و پویایی حضور افراد در آن به عنوان یك فضای عمومی است كه این بیانگر این موضوع است كه مساجد ما برخلاف گذشته نتوانسته اند با معماری زمان وعصر خود در هم بیامیزند و از لحاظ فرعی و عملكرد ظاهری،همسو و همگام با نیازهای معاصر شوند. از دیگر سو سیمای كلی شهرهای ما نیز تا حد زیادی عاری از مفاهیم اعتقادی،اجتماعی و فرهنگی شده و حضور در مساجد در شهرها به عنوان مهم ترین عناصر ساختار شهر،بسیار كمرنگ شده است.این وضعیت در حالی روی داده است كه تعداد مساجد حاضر در شهر به صورت تصاعدی بالا رفته است وهر ساله نهادهای مرتبط آمارهایی از ساخت مساجد یا افزودن گنبد و گلدسته به این كالبدها ارائه می دهند،در حالی كه هیچ آمار عمومی از حضور افراد در مساجد و همچنین نقش مساجد در جامعه ارائه نمی شود.تجربه های دلنشین از رشد درفضای مساجد،از تجربه های كودكانه بازی در مسجد و رقابت در نقش داشتن در این نهاد اجتماعی،آموختن در كانون های علمی،كتابخانه مساجد و...مهم تر از همه تجربه های آیینی و عبادی كه خویش امروز ما را شكل داده است كه ما و نیاكان ایرانی مان از این كالبد نهادی به یادگار گرفته ایم. پرسش اصلی پژوهش آن است چرا با گذشت زمان نقش مساجد در شهرهای اسلامی كمرنگ شده است.پژوهش در اینمقاله توصیفی است و مبتنی بر مطالعات كتابخانه ای می باشد تا جایگاه و روند تحولات نقش مساجد در شهرهای ایرانی- اسلامی تا به امروز مورد بررسی تحلیل قرار گیرد و در نهایت مسجد ثار الله محله كوثر مشهد از این منظر مورد بررسی قرار گیرد.