سونامي اقيانوس هند، اثرات مخرب آن و فعاليت هاي بين المللي براي توسعه سيستم اعلام خطر سونامي در اقيانوس هند

سونامي اقيانوس هند كه در 26 دسامبر 2004 ميلادي اتفاق افتاد به غنوان پر تلفات ترين بلاي طبيعي دريايي در تاريخ مدرن شناخته شده است. اين سونامي در اثر زلزله اي به بزرگي 9، بزرگترين زلزله از سال 1964، به وقوع پيوست. اين زلزله موجب لغزش زمين به ميزان حدود 15 متر در طول حدود 1200 كيلومتر گسل شد و حركت ناگهاني عمودي بستر دريا به ميزان چندين متر در زمان زلزله موجب جابجايي احجامي عظيم از آب و ايجاد امواج سونامي گرديد. امواج سونامي پس از وقوع زلزله در جهت شرق- غرب حركت نموده و در فاصله زماني از 15 دقيقه (اندونزي) تا 7 ساعت ( سومالي) به خشكي برخورد نمودند. سريلانكا و شرق هند 90 تا 120 دقيقه پس از وقوع زلزله با برخورد امواج سونامي روبرو شدند. تايلند نيز حدود 2 ساعت پس از وقوع زلزله با سونامي روبرو شد. . ماكزيمم ارتفاع موج سونامي در هند 4 متر، در سريلانكا 11 متر و در اندونزي 35 متر مشاهده گرديد. امواج سونامي پس از برخورد با ساحل در بسياري از موارد تا 2 كيلومتر به داخل خشكي نفوذ نموده و موجب مرگ و ناپديد شدن 230 هزار نفر گرديدند و بيش از يك ميليون نفر را بي خانمان نمودند. در اثر وقوع سونامي محيط زيست و اكوسيستم هاي دريايي تحث اثرات مخرب ناشي از برخورد موج سونامي واقع و پديده هاي فرسايش ساحل، تخريب مرجان هاي دريايي، علف هاي دريايي و جنگل هاي حرا مشاهده گرديد. با وجود اختلاف زماني چندين ساعته بين وقوع زلزله و برخورد امواج سونامي با ساحل، تقريبا تمام قربانيان حادثه بدون هيچگونه اطلاع قبلي با موج برخورد نمودند. هيچگونه سيستم اعلام خطر سونامي در اقيانوس هند وجود نداشت تا سونامي را تشخيص داده و وقوع آن را به مردم اطلاع دهد. پس از وقوع سونامي اقيانوس هند، جامعه جهاني ايجاد سيستم اعلام خطر سونامي اقيانوس هند را در دستور كار خود قرار داد و كميسيون بين الدول اقيانوس شناسي(Intergovernmental Oceanographic Commission, IOC) بعنوان محور ايجاد سيستم اعلام خطر سونامي اقيانوس هند انتخاب گرديد .IOC طي يك برنامه فشرده طراحي و اجراي سيستم اعلام خطر سونامي اقيانوس هند را با كمك ساير سازمان هاي بين المللي زيربط پيگيري نموده است و اقدامات انجام شده در اين زمينه موجب شكل گيري تدريجي سيستم اعلام خطر سونامي اقيانوس هند شده است. در اين مقاله خصوصيات سونامي اقيانوس هند و اثرات مخرب آن و فعاليت هاي بين المللي براي توسعه سيستم اعلام خطر سونامي اقيانوس هند ارائه مي گردد.